Ароморфоз: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB
Қате сөздерді түзедім.
Тег: Mobile edit Mobile web edit
1-жол:
'''Ароморфоз''' ({{lang-grc|аіro}} — көтеру, {{lang-grc| тофһе}} — форма, пішін) — органикалық дүние дамуының негізгі эволюциялық бағыттарының бірі, қоршаған орта әсерлеріне байланысты [[тірі]] организмдердің [[құрылым]]дық және қызметтік жағынан күрделеніп, жоғары сатыға көтерілуі. Мыс., бауьфыменбауырымен жорғалаушылардың арғы тектерінің сүтқоректі жануарларға айналу кезінде 3 камералы жүректен 4 камералы жүректің жетілуі және т.б.<ref>Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9</ref>
Морфологиялық-физиологиялық үдеріс. Бұл орасан зор бейімделгіштіктің пайда болуы, ол тіршілікке бейімділікті едәуір
көтеріп, жаңа тіршілік ортасына көшуге жәрдемдеседі. Ароморфоздардың пайда болып, көбеюі арқасында кластаркласстар, белімдер, типтер,
дүниелер тәрізді ірі таксондар пайда болады. Северцев оны эволюциядағы негізгі бағыттардың бірі деп есептеді. Ароморфоз кезінде мүшелер ([[морфология]] құрылысы едәуір құрделеніпкүрделеніп, ол тіршілік үдерісін (физиологиясын) күшейте түседі. Ароморфоздың қоршаған ортаның
тар көлемді жағдайларына «жармасып» қалмауы да мүмкін, яғни ароморфоз нәтижесінде алынған артықшылық жай ғана бейімделуден
әлдеқайда басым болады. Мысал ретінде [[хлорофилл]] және [[фотосинтез]]дің пайда болуын, яғни ағзалардың автотрофты қоректенуге
көшуін атауға болады. Бұл ароморфоз ғаламшарымызда барлық ттіріліктіңтіршіліктің сақталып қалуына мүмкіндік берді. Жасушалардың, оның [[органоид]]тары және тіршілік үдерістері кезеңдерінің пайда болуына ароморфоз жәрдемдесті деп есептеуге болады. Көпжасушалық,
мүшелер мен олардың жүйелерінің пайда болуы да жануарлардағы маңызды ароморфоздау нәтижесі деп есептеледі. Ұлпалардың, катпаршақ (слоевищный) дененіддененің жеке мүшелерге бөлінуінің пайда болуы - өсімдіктердегі көпжасушалық. Әрбір мүшелер: [[тамыр]], [[сабақ]], [[жапырақ]]тар, [[гүл]], [[тұкымтұқым]] және [[жеміс]]тің пайда болуы да көпжасушалық.Осылардың бәрі ірі ароморфоздар. Олар ағзаның мүмкіндігін соншалықты ұлғайтатын болғандықтан, ағзаның шынында да дамудың жоғарырақ сатысына көшуіне мүмкіндік береді. Ароморфоздар
көбінесе ірі жүйелі топтардың пайда болуына себепші болып, солардың белгілері болып табылады.
 
36-жол:
Өсімдіктердің жеке мүшелеріндегі түр өзгерістерді анықтап тексерген кезде ортаға бейімделгіштікті бақылауға болады. Мысалы, жапырақтардың түр өзгерістері: бунақденедегі шықшылдыңта - аулағыш, кактустарда немесе жантақта - тікенек, бұршікте - тығыз қоңыр,кішкене кабыршак, пиязда немесе қырықкабатта - қоректі заттары бар шырынды, [[асбұршақ]]та - мұртша түрінде, тағы сол сияқты екенібайқалады. Жануарларда осыған ұқсас әр түрлі жеммен қоректенуіне немесе әр алуан жағдайларда мекендеуіне байланысты құстардың тұмсығы мен аяғының пішіндерінің өзгеруі мысал бола алады.
Ортаға бейімделгіштік маңызды өзгерістерге жеткізбесе де, алға басу бағыттары да болып саналады.
 
==Дереккөздер==
<references/>
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Ароморфоз» бетінен алынған