Ерейментау ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Әкімшілік бірлік-Қазақстан ауданы
|Атауы ауданның атауы = Ерейментау ауданы
|Елтаңба елтаңба = Ereiaudanigerb.gif
|Ту ту =
|елтаңба сипаттамасы =
|Елтаңбаның ені =
|Тудыңту енісипаттамасы = =
|lat_dir = N |lat_deg = 51 |lat_min = 47 |lat_sec = 51
|Елтаңбаның аты =
|lon_dir = E |lon_deg = 74 |lon_min = 10 |lon_sec = 33
|Тудың аты =
|облысы = Ақмола облысы
|lat_deg= |lat_min= |lat_sec=
|аудан орталығы = [[Ерейментау]]
|lon_deg= |lon_min= |lon_sec=
|ауылдық округтер саны =13
|CoordScale =
|кенттік әкімдіктер саны =
|Статусы = Аудан
|қалалық әкімдіктер саны = 1
|Кіреді = [[Ақмола облысы]]
|ауылдар саны = 33
|Енеді = 1 қалалық, 14 ауылдық округ
|қалалар саны = 1
|Орталығы = [[Ерейментау]]
|Ірі қаласыәкімі =
|әкімдіктің мекенжайы =
|Ірі қалалары =
|Құрылды құрылған уақыты = [[1932 жыл]]
|жер аумағы = 17,5
|Әкімі = Лашынтай Жасқайратұлы Дүйсенов
|жер аумағы бойынша орны =
|ЖІӨ =
|тұрғыны = 26&nbsp;516<ref>[http://www.akmola.stat.kz/dinamika/dinamikadem.htm Департамент статистики Акмолинской области. 01.07.2010]</ref>
|ЖІӨ жылы =
|ЖІӨхалық саны бойынша орны = =
|санақ жылы = 2019
|Жан басына шаққанда ЖІӨ орны =
|тығыздығы =
|Тұрғыны = 33&nbsp;908<ref>[http://www.akmola.stat.kz/dinamika/dinamikadem.htm Департамент статистики Акмолинской области. 01.07.2010]</ref>
|тығыздығы бойынша орны =
|Санақ жылы = 2010
|ұлттық құрамы = {{nobr|[[қазақтар]] (66,89%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (22,60%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (3,68%)}}, {{nobr|[[немістер]] (2,74%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (1,66%)}}, {{nobr|[[беларустар]] (0,81%)}}, {{nobr|басқалары (0,94%)}}<ref name="Stat2010">[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2010 жылдың басындағы саны]</ref><ref name="пер.2010">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref>
|Пайызы =
|Халықтелефон саны бойынша орныкоды =
|пошта индексі = 020800-020810<ref name="kazindex.ru">[http://kazindex.ru/02/9.html Қазақстан почталық индекстері]</ref>
|Тығыздығы =
|Тығыздығысайты бойынша орны =
|карта =
|Ұлттық құрамы = {{nobr|[[қазақтар]] (60,71%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (23,00%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (6,96%)}}, {{nobr|[[немістер]] (3,84%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (1,57%)}}, {{nobr|[[белорустар]] (1,35%)}}, {{nobr|басқалары (2,55%)}}<ref name="Stat2010">[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2010 жылдың басындағы саны]</ref><ref name="пер.2010">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref>
|әкімшілік бірліктің картасы = Ereymentau District Kazakhstan.png
|Конфессионалдық құрамы =
|ортаққордағы санаты =
|Жер аумағы =
|Жер аумағының пайызы =
|Жер аумағы бойынша орны =
|Максималды биіктігі =
|Орташа биіктігі =
|Минималды биіктігі =
|Карта = Ereymentau District Kazakhstan.png
|Карта ені =
|Әкімшілік бірліктің картасы = Akmola Province Ereymentau.png
|Әкімшілік бірлік картасының ені =
|Аббревиатура =
|Телефон коды =
|Пошта индекстері = 020800-020810<ref name="kazindex.ru">[http://kazindex.ru/02/9.html Қазақстан почталық индекстері]</ref>
|Интернет-үйшігі =
|Автомобиль коды = 03, C
|Сайты =
|Commons санаты =
}}
'''Ерейментау ауданы ''' – [[Ақмола облысы]]ның шығысындағы әкімшілік бөлініс. 1928 ж. құрылған. Жер аумағы 17,5 мың км². Тұрғыны 35,1 мың адам, орташа тығызд. 1 км²-ге 2,0 адамнан келеді (2006). Аудан жеріндегі 52 елді мекен 1 қалалық, 2 кенттік, 12 ауылдық округтерге біріктірілген. Аудан орталығы – [[Ерейментау]] қаласы. Ерейментау ауданы Сарыарқаның солт.-шығысындағы дала белдемінде, [[Сілеті]], [[Өлеңті өзені|Өлеңті өзен]]дерінің алабында орналасқан. Солт. жер бедерінің биікт. 300 метрден аспайтын белесті жазық. Оңт-ке қарай күмбезді, үшкілді төбелер мен жондардан тұратын денудациялық ұсақ шоқылар, оңт. делювийлі-пролювийлі аккумуляттық жазықпен және бойлық бағытта созылған Ерейментау тауымен алмасады. Ауданның жер қойнауында [[алтын]], [[сүрме]], [[тас көмір]], [[боксит]], [[тұз]], [[әктас]], [[гранит]], [[қиыршықтас]], [[құм]] кен орындары барланған. [[Климат]]ы тым континенттік, қысы суық қары аз, жазы ыстық, құрғақ. Ауаның орташа температурасы қаңтарда –16 – 18°С, шілдеде 20 – 21°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 300 – 350 мм. Оңт.-батыстан солт.-шығысқа қарай Сілетінің басты салалары – Ащылыайрық (сол), Ақмырза, Кедей, Шилі (оң) және Өлеңті өзендері ағып өтеді. Көлдерінің ірілері: [[Теңіз көлі|Теңіз]], Шолақсор, [[Жақсытұз]], [[Тамсор]], [[Қарасор (көл, Ерейментау ауданы)|Қарасор]], Үлкен және Кіші Шарықты, [[Көбейтұз]], [[Қоржынкөл]] (тұщы), [[Қабыланкөл]], [[Бозайғыр]], [[Әжібай]], т.б. Өзен мен көлдер жауын-шашын және жер асты суларымен толығады. Жер асты сулары 30 – 50 м (оңт-нде 100 метрге дейін) тереңдікте кездеседі. Ерейментау бөктерінде суы тұщы әрі мол бұлақтар көп. Аудан жерінің солт. бөлігі сортаңды күңгірт қызыл қоңыр топырақты, оңт. қызыл қоңыр топырақты. Таулы өңірінде қара топырақ, өзен, көл жайылмаларында шалғындық сортаң [[топырақ]] қалыптасқан. Даласында бетеге, селеу, қылқан селеу, жусан, шығысында түрлі бұта, сұлыбас, қылқан селеу өседі. Ерейментаудың баурайы мен шатқалдарында қайың, көктерек, тал, қараған, тобылғы, түрлі шөп, сұлыбас, қызғылт селеу, өзен аңғарларында түрлі шөп, астық тұқымдас шалғын өседі. Тауда [[арқар]], [[елік]] кездеседі. [[Қасқыр]], [[түлкі]], [[қарсақ]], ақ [[қоян]], [[борсық]], [[суыр]], [[сарышұнақ]], ақ қалақ, ақкіс; құстардан [[қаз]], [[үйрек]], [[тырна]], [[құр]], [[бүркіт]], дала қыраны, [[қаршыға]], [[бөктергі]], т.б. мекендейді. Ауданда Ерейментау қорықшасы орналасқан. Ірі елді мекендері: Торғай Благодатное, Новомарковка, Бестөбе, Павловка, Сілеті. Ауыл шаруашылығына пайдаланылатын жері 1676,4 мың га, оның ішінде егістік 115,6 мың га, [[шабындық]] 23,1 мың га, жайылым 1402,3 мың га, орман 17,5 мың га-ны құрайды. [[Бестөбе алтын кен орны|Бестөбе]], [[Ешкіөлмес алтын кен орны|Ешкіөлмес]] алтын кендерінен алтын өндіріледі. Аудан жері арқылы Астана – Ерейментау – Павлодар, Ерейментау – Айсары темір жол, Астана – Ерейментау – Павлодар, Ерейментау – Бестөбе автомобиль жолдары өтеді.
 
'''Ерейментау ауданы ''' – [[Ақмола облысы]]ның шығысындағы әкімшілік бөлініс.
==Ауылдық округтер==
 
#[[Ақмырза ауылдық округі]]
== Тарихы ==
#[[Бестоғай ауылдық округі]]
[[1932 жыл|1932]] жылы құрылған. Жер аумағы 17,5 мың км². Аудан орталығы – [[Ерейментау]] қаласы.
#[[Бозтал ауылдық округі]]‎
 
== Халқы ==
[[1999 жыл|1999 жылы]] тұрғындар саны 42246 адам (21471 ер адам және 20775 әйел адам) болса, [[2009 жыл|2009 жылы]] 32236 адамды (16133 ер адам және 16103 әйел адам) құрады.<ref name="source122">[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]</ref>
 
== Географиялық орны, жер бедері ==
Ерейментау ауданы [[Сарыарқа (Солтүстік Қазақ жазығы)|Сарыарқа]]ның солтүстік-шығысындағы дала белдемінде, [[Сілеті (өзен)|Сілеті]], [[Өлеңті (өзен, Ертіс алабы)|Өлеңті]] өзендерінің алабында орналасқан. Солтүстік жер бедерінің биіктігі 300 м аспайтын белесті жазық. Оңтүстікке қарай күмбезді, үшкілді төбелер мен жондардан тұратын денудациялық ұсақ шоқылар, оңтүстігі делювийлі-пролювийлі аккумуляттық жазықпен және бойлық бағытта созылған Ерейментау тауымен алмасады. Ауданның жер қойнауында алтын, сүрме, тас көмір, боксит, тұз, әктас, гранит, қиыршықтас, құм кен орындары барланған.
 
== Климаты ==
Климаты тым континенттік, қысы суық қары аз, жазы ыстық, құрғақ. Ауаның орташа температурасы қаңтарда –16 – 18°С, шілдеде 20 – 21°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 300 – 350 мм. Оңтүстік-батыстан солтүстік-шығысқа қарай Сілетінің басты салалары – Ащылыайрық (сол), Ақмырза, Кедей, Шилі (оң) және Өлеңті өзендері ағып өтеді. Көлдерінің ірілері: [[Теңіз көлі|Теңіз]], Шолақсор, [[Жақсытұз]], [[Тамсор]], [[Қарасор (көл, Ерейментау ауданы)|Қарасор]], Үлкен және Кіші Шарықты, [[Көбейтұз]], [[Қоржынкөл]] (тұщы), [[Қабыланкөл]], [[Бозайғыр]], [[Әжібай]], т.б. Өзен мен көлдер жауын-шашын және жер асты суларымен толығады. Жер асты сулары 30 – 50 м (оңт-нде 100 метрге дейін) тереңдікте кездеседі. Ерейментау бөктерінде суы тұщы әрі мол бұлақтар көп.
 
== Топырағы, өсімдігі мен жануарлар дүниесі ==
Аудан жерінің солтүстік бөлігі сортаңды күңгірт қызыл қоңыр топырақты, оңтүстігі қызыл қоңыр топырақты. Таулы өңірінде қара топырақ, өзен, көл жайылмаларында шалғындық сортаң топырақ қалыптасқан. Даласында бетеге, селеу, қылқан селеу, жусан, шығысында түрлі бұта, сұлыбас, қылқан селеу өседі. Ерейментаудың баурайы мен шатқалдарында қайың, көктерек, тал, қараған, тобылғы, түрлі шөп, сұлыбас, қызғылт селеу, өзен аңғарларында түрлі шөп, астық тұқымдас шалғын өседі. Тауда арқар, елік кездеседі. Аңдардан қасқыр, түлкі, қарсақ, ақ қоян, борсық, суыр, сарышұнақ, ақ қалақ, ақкіс; құстардан қаз, үйрек, тырна, құр, бүркіт, дала қыраны, қаршыға, бөктергі, т.б. мекендейді. Ауданда Ерейментау қорықшасы орналасқан.
 
Ірі елді мекендері: [[Торғай (Ақмола облысы)|Торғай]], [[Новомарковка]], [[Бестөбе (Ақмола облысы)|Бестөбе]], [[Павловка (Ақмола облысы)|Павловка]], [[Сілеті (Ақмола облысы)|Сілеті]]. Ауыл шаруашылығына пайдаланылатын жері 1676,4 мың га, оның ішінде егістік 115,6 мың га, шабындық 23,1 мың га, жайылым 1402,3 мың га, орман 17,5 мың га-ны құрайды. [[Бестөбе алтын кен орны|Бестөбе]], [[Ешкіөлмес алтын кен орны|Ешкіөлмес]] алтын кендерінен алтын өндіріледі. Аудан жері арқылы Нұр-Сұлтан – Ерейментау – Павлодар, Ерейментау – Айсары темір жол, Нұр-Сұлтан – Ерейментау – Павлодар, Ерейментау – Бестөбе автомобиль жолдары өтеді.
 
== Ауылдық округтер ==
Аудан жеріндегі 34 елді мекен 1 қалалық, 13 ауылдық округке біріктірілген:
* [[Ақмырза ауылдық округі]]
* [[Ақсуат ауылдық округі (Ақмола облысы)|Ақсуат ауылдық округі]]
* [[Бестоғай ауылдық округі]]
* [[Бозтал ауылдық округі]]
* [[Ерейментау қалалық әкімдігі]]
* [[Еркіншілік ауылдық округі]]
* [[Күншалған ауылдық округі]]
* [[Қойтас ауылдық округі]]
* [[Новомарков ауылдық округі]]
* [[Олжабай батыр ауылдық округі]]
* [[Сілеті ауылдық округі (Ақмола облысы)|Сілеті ауылдық округі]]
* [[Тайбай ауылдық округі]]
* [[Торғай ауылдық округі (Ақмола облысы)|Торғай ауылдық округі]]
* [[Өлеңті ауылдық округі (Ақмола облысы)|Өлеңті ауылдық округі]]
 
== Дереккөздер ==
Line 60 ⟶ 74:
{{Ақмола облысы}}
{{Ерейментау ауданы елді мекендері}}
{{wikify}}
 
[[Санат:Ерейментау ауданы]]