Отты шеңбер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ
9-жол:
От сақинасында Жер тақталары үшін жаңа материал үнемі жасалып отырады, өйткені [[магма]] деп аталатын ыстық сұйықтық Жердің ортасынан мұхит түбіне дейін ағады. Жер бетіндегі барлық тақталар жаңа материалға орын қалдыру үшін аздап қозғалуға тиіс болады. Тақталар бір-бірінен алыстауы, немесе бір-біріне қарай қозғалып, бірінің ішіне бірі енуі мүмкін. Олар бір-біріне тиіскенде, бір тақта екіншісінің астына кіреді. Бұл [[процесс]] [[субдукция]] деп аталады. Субдукция жер сілкіністерін жиі тудырады. Сондай-ақ, астынғы тақта аса жоғары температура салдарынан еруі мүмкін. Осы процесс себебінен От сақинасында байқалатындай, пайда болған магма Жер бетіне көтеріліп, [[Жанартау]] болып атқылауы мүмкін.
 
== HistoryТарихы ==
Тынық мұхитының айналасындағы жанартаулық белсенділік белдеуінің бар екені алғаш ХІХғ ортасында байқалды. "Олар ([[жапония|Жапон аралдары]]) Терра-дель-Фуегодан (Tierra del Fuego) [[Молукка]]ға (Moluccas) дейінгі Тынық мұхиты жағалауларын қоршап жатқан белсенді жанартаулар аймағына тән."<ref>Matthew Perry, Америка эскадронының Қытай теңізі мен Жапонияға экспедициясы туралы әңгіме, 1852–54, Кіріспе, Section I, "Name, Extent, and Geography"</ref>
 
18-жол:
 
[[Сурет:Kluft-photo-Carrizo-Plain-Nov-2007-Img 0327.jpg|thumb|right|300px|Карризо жазығындағы [[Сан-Андреас жарқашы]]]]
[[Калифорния]]ның әйгілі әрі өте белсенді [[Сан-Андреас жарқашы]] (San Andreas Fault) аймағы [[трансформды жарықжарқаш]] болып, ол [[Мексика]]ның және оңтүстік-батыс [[АҚШ]]тың астындағы [[шығыс тынық мұхитының көтерілуі]]нен бір бөлігі жеміріліп қалыптасқан. Жарықаштың қозғалысы күніне бірнеше рет болатын көптеген кішігірім жер сілкіністерін тудырады, олардың көпшілігі сезілмейді.<ref>{{cite web|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/map|title=Latest Earthquakes in the USA|publisher=USGS}}</ref><ref>{{cite web|url=http://pubs.usgs.gov/gip/earthq3/|title=The San Andreas Fault|last1=Schulz|first1=Sandra S.|last2=Wallace|first2=Robert E.|publisher=USGS}}</ref>
 
Британдық Колумбияның Хайда-Гуайдың батыс жағалауындағы белсенді [[Шарлотта ханшайым жарқашы]]нда (Queen Charlotte Fault) ХХғ ішінде үш ірі жер сілкінісі болды: 1929 жылы 7 балл; 1949 жылы 8.1 балл ([[Канада]]дағы ең үлкен жер сілкінісі); және 1970ж 7.4 балл.<ref>{{cite web|url=http://www.litho.ucalgary.ca/publications/newsletter10.1/bird.html|title=Earthquakes in the Queen Charlotte Islands Region 1984–1996|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060418071705/http://www.litho.ucalgary.ca/publications/newsletter10.1/bird.html|archivedate=2006-04-18|url-status=bot: unknown|accessdate=2007-10-03}}</ref>
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Отты_шеңбер» бетінен алынған