Суяб: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
1-жол:
'''Суяб''', Суйаб ({{lang-fa|سوی آب}}; [[Түркі тілдері|түркі]]. Су – су; [[Соғды тілі|соғды.]] Йаб – канал, арық деген мағына береді) – [[Шу өзені|Шу]] алабындағы ортағасырлық қала. Тарихи, археологиялық және нумизматикалық зерттеулер бойынша ғалымдар Суяб қаласының орны [[Қырғызстан]]ның [[Тоқмақ қаласы]]нан оңтүстік-батысқа қарай 8 км жердегі Шу (Суйаб) өзенінің оңтүстік жағасындағы көне ''[[Ақбешім]]'' қала жұрты екенін дәлелдеді. Суяб қаласының іргесі V ғасырда қаланып, X – XII ғасырларға дейін өмір сүрген. Суяб VII ғасырда [[Батыс Түрік қағандығы]]ның, VIII ғасырда [[Түркеш қағандығы|Түркеш қағанатының]], VIII ғасырдың II-жартысынан X ғасырдың I-жартысына дейін [[Қарлұқ қағанаты|Қарлұқ қағанатының]] астанасы болды. Оның атақ даңқы да дәл осы ғасырларда бүкіл батыс пен шығысқа мәшїүр болды. Көне қытай жазба деректемелерінде Суяб қаласы Су-е-чэн, Су-е-шуй чэн (Суйаб өзені бойындағы қала) деп аталған. Ол туралы алғашқы мәліметті [[627 жыл|627]] – [[629 жыл|629]] жылдары Үндістанға жасаған сапары кезінде Суябқа соғып, Батыс Түрік қағандығының қағаны [[ТүнТон жабғуқаған|Тон жабғудың]]дың қабылдауында болған Қытайдың жиїанкез діндар-монахы [[Сюань Цзан]] жазып қалдырған. Суяб туралы бұдан өзге де қытайдың “[[Тундиянь]]” (авторы [[Ду Ю]]), “[[Синь таншу]]”, т.б. тарихи жылнамалары мен араб географтары [[ибн Хордадбек]]тің “[[Китап әл-масалик уә-л-мамалик]]”, [[Қудама ибн Жафар]]дың “[[Китап әл-Харадж]]”, т.б. еңбектерінде мол мағлұматтар кездеседі. Алғаш [[1894 жыл|1894 жылы]] [[В.В. Бартольд]] тексеріп зерттеді. [[1950 жыл|1950 жылы]] [[Л.Р. Кызласов]], [[1959 жыл|1959 жылы]] [[П.Н. КожемякоКожемяков]] және кеңестік археологтар қазба жұмыстарын жүргізіп зерттеді. Ал Ақбешімді ежелгі Суяб қаласының орны деген пікірді бірінші рет [[1961 жыл|1961 жылы]] ағылшын ғалымы [[Т.Клаусон]] ұсынды. [[Ұлы Жібек жолы]]ның “оазистік тармағы“ мен “далалық тармағының” тоғысар тұсында орналасқан көне Суяб қаласы өз дәуірінде Батыс Түрік қағандарының көреген саясатының арқасында әрі қағандықтың астанасы ретінде батыста [[Византия]], шығыста [[Қытай]] арасындағы халықаралық саяси, мәдени және сауда байланыстарын жүргізуде өте маңызды рөл атқарды; қысқышы ''Ақбешім''.<ref name="source1">"Қазақ Энциклопедиясы"</ref><ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref>
 
== Дереккөздер ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Суяб» бетінен алынған