Шыңжаң Ұйғыр автономиялық ауданы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
|||
46-жол:
Байырғы [[Ұлы Жібек Жолы]]нда жатқан Шынжаңның ерте заман мәдениет жұрттары, мыңүйлері, архитектуралары, қабірлері, петроглифтерінің ірілері 300-ге таяу. Бұдан сырт 22 жаратылыстық қорық бар. Ертедегі қала қалдықтарының ішінде ең атақтылары — [[Ярғұл]], [[Едіқұт]], [[Кроран]], [[Көтең]], [[Шаты]] қала харабалары. Шатыдағы қала ойраны алғашында үйсіндерге жазғы астана, артынан [[Түрік қағандығы]] маңызды қала болып, [[Шыңғыс хан]] жағынан күйретілген.
== Жағрапиясы ==
Line 52 ⟶ 51:
Тұщы [[Бағраш көлі]]нен жылына мың тоннадан астам балық ауланады. Бағраш қамысқа да бай. Айдынкөл теңіз деңгейінен 155 метр төменде жатыр. Боғда көлі теңіз деңгейінен екі мың метрдей биікте тұр. Солтүстік Шыңжаңда бұдан сырт Сайрам, Қанас секілді тамаша көлдер бар. Қытайдағы ең үлкен ойпат — [[Тарым ойпаты]] (Тұрпан). Екінші үлкен ойпат — [[Жоңғар ойпаты]]. 380 мың шаршы шақырымдық бұл ойпаттың ортасында Құбының құмы жатыр. Қытайдағы шөлдердің 60 пайызы (430 мың 400 шаршы шақырымы) — Шыңжаңда. Қытайдағы екінші үлкен ({{formatnum:48800}} км<sup>2</sup>) шөл Жоңғар кіндігіндегі [[Құрбантүнгіт]].
==Халық==
2018 жылғы жағдай бойынша Шыңжаң Ұйғыр автономиялық аудан халқы саны 24 870 000 адамды құрады. Шыңжаңда 47 ұлт өкілдері тұрады, олардың ішіндегі ең көпшілігі - [[ұйғырлар]], [[қытайлар]], [[қазақтар]], [[хуэй халқы]] (дүнгендер), [[моңғолдар]], [[ойраттар]], [[қырғыздар]], [[сібе]], [[тәжіктер]], [[өзбектер]], [[маньчжурлар]], [[татарлар]] және [[орыстар]].▼
▲2018 жылғы жағдай бойынша Шыңжаң Ұйғыр автономиялық аудан халқы саны 24 870 000 адамды құрады. Шыңжаңда 47 ұлт өкілдері тұрады, олардың ішіндегі ең көпшілігі - ұйғырлар, қытайлар, қазақтар, хуэй халқы (дүнгендер), моңғолдар, ойраттар, қырғыздар, сібе, тәжіктер, өзбектер, маньчжурлар, татарлар және орыстар.
Шыңжаң Ұйғыр автономиялық ауданы - Қытайдың бес ұлттық автономиялық аудандарының бірі. Әкімшілік жағынан ол аудандарға, автономды округтерге, уездерге, автономиялық округтерге, қалаларға, аймақтарға және ұлттық аймақтарға бөлінеді.
Шыңжаң 5 автономды округтен тұрады: [[Баянгол-Моңғол Автономиялық
▲Шыңжаң 5 автономды округтен тұрады: Баянгол-Моңғол Автономиялық Округі, Боро-Тала-Моңғол Автономиялық Округі, Чангжи-Хуй Автономиялық Округі Дунган (Ху-цзы), Қызылсу-Қырғыз Автономиялық Округі, Іле-Қазақ Автономиялық Округі және 6 автономиялық уезд.
[[КСРО]] дағы репрессия кезеңінде мыңдаған [[қазақтар]], [[қырғыздар]], [[орыстар]] және басқалар [[Шығыс Түркістан]]ға (қазіргі Шыңжаң Ұйғыр автономиялық ауданы ) қоныс аударды және олардың бір бөлігі кейіннен отандарына оралды. 1954–1955 жылдары [[КСРО]]-ға қазақтардың жаппай көшуі болды, 1962 жылдың басында 60-тан 100 мыңға дейін ұйғырлар, қазақтар мен дүнгендер КСРО-ға кетті (негізінен [[Қазақстан]] мен [[Қырғызстан]]ға).
| |||