Вагенбург: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Вагенбург''' (нем. ''Wagenburg'', ағылш. ''Wagon fort'') — XV-XVIII ғасырлардағы арбалардан жиналған далалы жылжымалы бекініс.
 
Вагенбург қолда бар құралдардан да жасақталған. Кең мағынада вагенбург деп ішінде адам және қару бар жылжымалы фортификациялық бөгетті атаған. Негізінен ауыр (рыцарлық) кавалерия қолданған заманда вагенбург үлкен артықшылықтарға ие болды. Оқ атаның қарудың дамуы жаяу әскерде тізбекті (тік сызықты) сапты қолданудың тиімділігін байқатты. Дала артиллериясың пайда болуы вагенбургтың архаизмге айналуына алып келді.
 
==Түрлері==
Line 7 ⟶ 9:
 
===Лаагер===
"Лаагер" термині африкаанс тіліне неміс тілінен енген (нем. ''lager'' - "лагерь" немесе "апан, ұя") "lager" сөзінен пайда болды. Қазіргі таңда африкаанс тілінде "lager" терминінің орнына "laer" қолданылады. Көне замандарда саяхатшылар қарақшылардан, жыртқыш аңдардан қорғану үшін арбаларын шеңбер тәріздес тізбекке біріктірген. Лаагерлерді воотреккерлер 1830-шы жылдары Ұлы трек кезінде кеңінен қолданды. 1838 жылдың 16 желтоқсанында Андрис Преториус бастаған бурлар (африканерлер) 10 мыңдық зулус әскерін жеңді. Зулустардың бастапқы соққысына тойтарыс беріп, бурлар қарсыласын үлкен шығынға (3 мыңнан артық) ұшыратты. Бұл қақтығыс тарихта "Қанды өзендегі шайқас" ретінде белгілі.<ref>Wisniewski, J.; Kevin Nakamura (April 24, 2013). [https://www.cracked.com/article_20372_5-ridiculous-myths-everyone-believes-about-wild-west.html]</ref>
 
==Қолданылуы==
Line 26 ⟶ 28:
* 2 қалқан тасушы;
* 2 арбакеш.
Гуситтердің вагенбургтерді нәтижелі қолдануы қарсыластың да бұл тактикаға еліктеуіне алып келді. Тахов түбіндегі шайқаста (1427) неміс крескерлері вагенбургті қолданғанымен, тәжиберінің жеткіліксіздігінен жеңіліске ұшырады. 1434 жылы Липан шайқасында вагенбурті қолданған екі чех әскері (табориттер мен чашниктер) кездесті. Шайқас барысында вагенбуртің үлкен кемшілігі байқалды. Чашниктер вагенбургті бұзып өткеннен кейін бұл жылжымалы бекініс шығаберісі жоқ қапанға айналды. Таборит әскері ойсырата жеңілді. Таборит әскерінің жеңілісімен Чехиядағы вагенбургті қолдану дәуірі аяқталды.<ref>Величко К. И. Вагенбург // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.</ref>
<ref>Величко К. И. Вагенбург // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.</ref>
 
===Жаңа заман:Америка және Африка===
 
Вагенбуртердің ренессансы Солтүстік Америка мен Оңтүстік Африкадағы ақ нәсілді қоныстанушылардың тосын шығарылған жылжымалы бекіністерді қолдану кезінде байқалған. Бұл жылжымалы бекіністер испан тілінде "корраль"<ref>Random House Unabridged Dictionary: «Corral: a circular enclosure formed by wagons during an encampment, as by covered wagons crossing the North American plains in the 19th century, for defense against attack»</ref>, ал африкаанс тілінде "лаагер" атауларына ие болды. Жаңа қоныстанушылардың жорықтық колонналары жергілікті тұрғындар мен қарақшылардың шабуылдарына жиі ұшырап отырды. Шабуылдарға тойтарыс беру үшін қолонна шеңбер тәріздес тізбек құрған. Шайқасқа жарамсыз адамдар, жануарлар шеңбердің ортасында орналасатын. Ал мылтықтармен қаруланғандар тізбектің периметрінен оқ жаудырған.
 
== Дереккөздер ==
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Вагенбург» бетінен алынған