Шыңжаңдағы қайта тәрбиелеу лагерлері: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
толықтыру
1-жол:
'''Шыңжаңдағы қайта тәрбиелеу лагерлері''', [[Қытай|Қытай Халық Республикасы]] үкіметінің,<ref>http://www.xinhuanet.com /politics/2019-03/18/c_1124247196.htm Xinhuanet.com. 18 марта 2019 года . Источник +20 июль +2019</ref> <ref>https://www.xjpcsc.gov.cn/system/2019/01/09/035526555.shtml шилей. «Архивная копия»新疆维吾尔自治区 去 极端 化 条例, Xjpcsc.gov.cn. Архивировано из оригинального 31 марта 2019 года . Источник +20 июль +2019</ref><ref>http: //www.xinhuanet.com/english/2019-08/16/c_138313359.htm "Полный текст: Профессиональное образование и обучение в Синьцзяне". Синьхуа. Пекин. 16 августа 2019. Проверено 17 сентября 2019</ref> ресми түрде кәсіптік білім беру және оқыту орталықтары деп аталатын [[лагерь]]лері. 2014 <ref>https://foreignpolicy.com/2018/02/28/a-summer-vacation-in-chinas-muslim-gulag/ "Летние каникулы в китайском мусульманском Гулаге". Внешняя политика . 28 февраля 2018. Источник +28 Февраля 2 018.</ref><ref>Рамзи, Остин; Бакли, Крис (16 ноября 2019 года). «„ Абсолютно No Mercy“: Пропущенные Файлы Expose Как Китай Организованный массовые задержания мусульман». Нью-Йорк Таймс . ISSN 0362-4331. Проверен 16 ноября 2 019.</ref> жылы жарияланған «террорға қарсы халық соғысы» аясында 2017<ref>https://www.hrw.org/news /2017/09/10/china-free-xinjiang-political-education-detainees "Китай: заключенные из" Синьцзяна "по политическому образованию". Хьюман Райтс Вотч. Проверено 10 сентября 2017 года.</ref> жылдан бастап ұйғырларды [[индоктринация]]лау мақсатында пайдаланатын [[интернирлеу]] лагерлері болып табылады. Бұл лагерьлер заңнан тыс жұмыс істейді, көптеген [[ұйғырлар]]дың сот үкімінсіз сотталғандығы туралы хабарланған және оларға қарсы ешқандай айып тағылмаған.<ref> https://www.france24.com/en/20180725-arrests-skyrocketed-chinas-muslim-far-west-2017 "Аресты взлетели на мусульманском дальнем западе Китая в 2017 году" . Франция24 . AFP. 25 июля 2018 года . Проверено 15 сентября 2019 .</ref>
<ref>https://www.businessinsider.com/what-is-life-like-in-xinjiang-reeducation-camps-china-2018-5 «„ Постоянное лечение“: Внутри перевоспитания лагеря Китай использует для Brainwash мусульман» . Бизнес Инсайдер . Проверено +17 May 2018 .</ref><ref>https://www.hrw.org/news/2018/02/26/china-big-data-fuels-crackdown-minority-region "Китай: расправа над большими данными в регионе меньшинств" . Хьюман Райтс Вотч . Проверено 26 Февраль 2 018 .</ref>
 
Есеп бойынша, 2018 жылы Қытай билігі жүздеген мың, [[ұйғырлар|ұйғыр]], [[қазақтар|қазақ]], [[қырғыздар|қырғыз]] және басқа этникалық [[мұсылман]] түріктерін, христиандарын, сондай-ақ кейбір шетелдік азаматтарды, мысалы, қазақстандықтарды осы түрмелерде ұстады. <ref>https://www.irishtimes.com/news/world/asia-pacific/rights-groups-criticise-sharp-rise-in-arrests-in-china-s-xinjiang-province-1.3577158 «Правозащитные организации критикуют резкий рост числа арестов в китайской провинции Синьцзян» . Ирландские времена . Проверено +26 июля 2 018 .</ref>
<ref>https://www.vox.com/2018/10/24/18018282/china-reeducation-camps-uighur-muslims "Китайские мусульманские лагеря для перевоспитания начинают выглядеть как концентрационные лагеря". Vox. 24 октября 2018 года.</ref><ref>https://www.ft.com/content/c610c88a-8a57-11e8-bf9e-8771d5404543 «Китай усиливает слежку за мусульманами Синьцзяна» . Financial Times . Источник +18 Июлю 2 018 .</ref>
<ref>https://edition.cnn.com/2018/02/02/asia/china-xinjiang-detention-camps-intl/index.html «Тысячи уйгурских мусульман задержаны в китайских лагерях« политического образования » . CNN . Источник +3 Февраль 2018 .</ref> <ref>https://www.worldwatchmonitor.org/2018/02/china-100-christians-sent-re-education-camps-xinjiang/ «100 христиан отправлены в лагеря« перевоспитания »в Синьцзяне» . Бизнес Инсайдер . Проверено 15 May +2018 .</ref><ref>https://www.independent.co.uk/news/world/asia/china-re-education-muslims-ramadan-xinjiang-eat-pork-alcohol-communist-xi-jinping-a8357966.html «Мусульмане вынуждены пить алкоголь и есть свинину в лагерях китайского образования, - утверждает бывший заключенный». Независимый . Проверено 18 May +2018.</ref> 2018 жылдың мамырында [[Пентагон|АҚШ Қорғаныс Министрлігінің]] өкілі Рэндалл Шрайвер тергеу изоляторларына «кемінде миллион, мүмкін, үш миллионға жуық азамат» орналастырылғандығы туралы бірнеше рет мәлімдеме жасады.<ref>https://www.reuters.com/article/us-usa-china-concentrationcamps/china-putting-minority-muslims-in-concentration-camps-us-says-idUSKCN1S925K Стюарт, Фил (4 мая 2019 г.). «Китай помещает мусульманских меньшинств в« концлагеря », - говорят США». Reuters . Проверено 17 сентября 2019.</ref>
<ref>https://www.nytimes.com/2019/05/04/world/asia/trump-china-uighurs-trade-deal.html Раппорт, Алан; Вонг, Эдвард (4 мая 2018 года). «В стремлении заключить торговую сделку администрация Трампа отменила санкции за подавление Китаем уйгуров». Нью-Йорк Таймс . Проверено 17 сентября 2019.</ref> 2018 жылдың тамызында БҰҰ-ның [[адам құқықтары]] жөніндегі тобы [[Қытай]]дағы 1 миллион этникалық ұйғырдың «қайта тәрбиелеу лагерлерінде» ұсталғаны туралы көптеген сенімді хабарламалар алды деп мәлімдеді.<ref>https://www.bbc.com/news/world-asia-china-45147972 «Китайские уйгуры: один миллион содержится в политических лагерях», - сказали в ООН . BBC . Источник +10 августу +2018 .</ref>
<ref>https://www.reuters.com/article/us-china-rights-un/u-n-says-it-has-credible-reports-that-china-holds-million-uighurs-in-secret-camps-idUSKBN1KV1SU «ООН говорит, что у нее есть заслуживающие доверия сообщения о том, что Китай держит в секретных лагерях миллион уйгуров» . Reuters . Источник +10 августу +2018 .</ref> Сондай-ақ, кейбір [[Бұқаралық ақпарат құралдары|БАҚ]] <ref>https://www.bloomberg.com/quicktake/the-uighurs Ли, Карен (4 декабря 2019 года). "Уйгуры" . Блумберг . Источник +30 Декабря 2 019 .</ref>
<ref>https://www.spiegel.de/international/world/chinese-oppression-of-the-uighurs-like-cultural-genocide-a-1298171.html Занд, Бернхард (28 ноября 2019 года). «Угнетение китайцами уйгуров как« культурный геноцид » » . Der Spiegel . Источник +14 январю 2 020 .</ref>
<ref>https://www.twreporter.org/a/xinjiang-re-education-camps-truth Лю, Чжисинь (24 июля 2019 года). «現代 集中營 —— 來自 新疆「 再教育 營 」的 證言» . 報導 者 ( Репортер ) (на китайском языке) . Источник +14 январю 2 020 .</ref>
28-жол:
== Шолу ==
=== Шыңжаң қақтығысы ===
Әр түрлі Қытай әулеттері Шыңжаңның тарихи бөліктерін бақылап отырды. Бұл аймақ қазіргі Қытайдың билігіне өтіп, Маньчжу Цин әулетінің батысқа қарай кеңеюі нәтижесінде пайда болды, ол [[Тибет]] пен [[Моңғолия]]ны да жаулап алды. <ref>https://www.nybooks.com/articles/2019/02/07/reeducating-xinjiangs-muslims/ Millward, Джеймс (7 февраля 2019 года). « „ Перевоспитания“мусульман Синьцзяна» . Нью-йоркский обзор книг . Архивировано из оригинального 29 января 2019 года . Проверено 30 Январь +2019</ref> 1928 жылы Қытай Республикасы жанындағы Шығыс Шыңжаңдағы жартылай автономды Кумул хандығының губернаторы Ян Цзэнсин өлтірілгеннен кейін, Цзинь Шурэнь хандықтың билеушісі болды. 1933 жылы Кумул көтерілісінде сепаратистік алғашқы [[Шығыс Түркістан Республикасы]] құрылды.<ref>https://books.google.com/books?id=IAs9AAAAIAAJ Forbes, Эндрю Д. (1986). Полевые командиры и мусульмане в Центральной Азии в Китае: политическая история республиканцев Синьцзяна 1911–1949 гг . Издательство Кембриджского университета. ISBN 978-0-5212-5514-1, Источник +10 March +2014 .</ref>
<ref>https://books.google.com/books?id=8FVsWq31MtMC&pg=PA104 Millward, James A. (2007). Евразийский перекресток: история Синьцзяна (рис. Ред.). Издательство Колумбийского университета. ISBN 978-0-2311-3924-3, Источник +10 March +2014 .</ref>
<ref>https://books.google.com/books?id=J2MtBAAAQBAJ Диллон, Майкл (2014). Синьцзян и расширение китайской коммунистической власти: Кашгар в начале двадцатого века . Рутледж. ISBN 978-1-317-64721-8,</ref> 1934 жылы бірінші Түркістан Республикасын [[Кеңес Одағы]]ның көмегімен әскери қолбасшы Шэн Сикай жаулап алды. 1944 жылы Іле көтерілісі Кеңес Одағына тәуелді екінші Шығыс Түркістан республикасын сауда-саттық үшін 1949 жылы [[Қытай]] Халық республикасына енгенге дейін өзінің тұрақты өмір сүруіне мәжбүр етті.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-87332-509-7 Бенсон, Линда (1990). Илийское восстание: мусульманский вызов китайской власти в Синьцзяне, 1944–1949 гг . М. Е. Шарп. ISBN 978-0-87332-509-7,</ref>
 
1950-1970 жылдар аралығында үкімет Хан аймағындағы жаппай көші-қоңды, Қытай мәдени бірлігі мен саясатын көтермелеу саясатын ұстана отырып, ұйғыр бірегейлігінің белгілі бір көріністеріне демеушілік көрсетті.<ref>https://web.archive.org/web/20180612140137/https://apps.cndls.georgetown.edu/projects/borders/exhibits/show/the-xinjiang-conflict/current-independence-movement «Границы | Уйгуры и Синьцзянский конфликт: Движение за независимость Восточного Туркестана» . apps.cndls.georgetown.edu . Архивировано из оригинального 12 июня 2018 года . Проверено 10 May +2018 .</ref>
<ref>https://www.hrw.org/reports/2005/china0405/china0405.pdf «Разрушительные удары: религиозные репрессии уйгуров в Синьцзяне» (PDF) . Хьюман Райтс Вотч . Том 17 нет 2. Апрель 2005 года. Пост 9/11: маркировка уйгурских террористов, с. 16. В архиве (PDF) с оригинала 17 апреля 2019 года . Получено 9 июня 2018 года .</ref> Осы кезде [[Кеңес Одағы]]ның қолдауымен әскери ұйғыр [[Сепаратизм|сепаратистік]] ұйымдары пайда болды, сонымен қатар Шығыс Түркістанның Халық партиясы 1968 жылы ең ірі партия болды.<ref>https://books.google.com/books?id=1ia-2lDtGH4C Диллон, Майкл (2003). Синьцзян: мусульманский крайний северо-запад Китая . Рутледж. п. 57. ISBN 978-1-1343-6096-3, Источник +10 March +2014 .</ref>
<ref>https://books.google.com/books?id=jRhHphtBg-QC Кларк, Майкл Э. (2011). Синьцзян и подъем Китая в Центральной Азии - история . Тейлор и Фрэнсис. п. 69. ISBN 978-1-1368-2706-8, Источник +10 March +2014 .</ref>
<ref>https://books.google.com/books?id=etRkjLv8AosC Натан, Эндрю Джеймс; Скобелл, Эндрю (2012). Китай ищет безопасность . Издательство Колумбийского университета. п. 278. ISBN 978-0-2315-1164-3, Проверено 29 июня +2019 .</ref> 1970 жылдары Кеңес өкіметі Қытайға қарсы күресте Шығыс Түркістанның Біріккен революциялық майданын (URFET) қолдады.<ref>https://books.google.com/books?id=5I2b_hrJO8sC Рид, Дж. Тодд; Рашке, Диана (2010). ETIM: исламские боевики Китая и глобальная террористическая угроза . ABC-CLIO. п. 37. ISBN 978-0-3133-6540-9, Источник +10 March +2014 .</ref>
 
1997 жылы полиция [[Рамазан (ай)|Рамазан]] кезінде [[Сепаратизм|сепаратистер]] деп күдіктелген 30 адамды өлтіргеннен кейін, ақпан айында [[Құлжа]]дағы өткен ірі [[демонстрация]]ларға алып келді. Нәтижесінде Халық-Азаттық Армиясы жеңіліп, кемінде тоғыз адамның өмірі қиылды.<ref>https://www.hrw.org/backgrounder/asia/china-bck1017.htm "Китай: проблемы прав человека в Синьцзяне" . Хьюман Райтс Вотч . Октябрь 2001 года архивация с оригинала на 12 ноября 2008 года . Проверено 4 Декабря 2 016 .</ref> Дәл сол айда [[Үрімжі]]де автобустың жарылуы салдарынан 9 адам қайтыс болып, 68 адам жарақат алды. [68]<ref>Преподаватель современной истории Китая на факультете восточноазиатских исследований Майкл Диллон; Майкл Диллон (23 октября 2003 года). Синьцзян: мусульманский крайний северо-запад Китая . Рутледж. ISBN 978-1-134-36096-3, https://books.google.com/books?id=1ia-2lDtGH4C&pg=PA99#v=onepage</ref> 1997 жылы наурызда [[автобус]]та [[бомба]]ның жарылуы салдарынан екі адам қайтыс болды, мұны ұйғыр радикалдары мен Түркиядағы Шығыс Түркістан бостандық ұйымы мойындады.<ref>https://books.google.com/books?id=7Xe8CUZ0_r4C&pg=PA170 Дебата, Махеш Ранджан (2007). Меньшинства Китая: этноконфессиональный сепаратизм в Синьцзяне . Пентагон Пресс. п. 170. ISBN 978-81-8274-325-0,</ref>
<ref>http://chinaperspectives.revues.org/648#tocto1n6 Кастетс, Реми (2003). «Уйгуры в Синьцзяне - болезнь растет» . Перспективы Китая . 49 . Архивировано из оригинального 11 мая 2013 года . Источник +8 Апреля 2016 .</ref>
 
2009 жылдың шілдесінде [[Шыңжаң]]дағы зауытта [[ұйғырлар]] мен хан қытайлық жұмысшыларының арасында [[жанжал]] туып, жүзден астам адамның өмірін қиды.<ref>https://www.theguardian.com/world/2009/jul/05/china-uighur-riots-xianjing Браниган, Таня; Уоттс, Джонатан (5 июля 2009 г.). «Мусульманские уйгуры бунтуют, поскольку в Китае усиливается этническая напряженность» . Хранитель . Лондон . Источник +19 Декабрь 2019 .</ref>
<ref>https://www.theatlantic.com/international/archive/2018/08/china-pathologizing-uighur-muslims-mental-illness/568525/ Самуэль, Сигал (28 августа 2018 года). «Китай воспринимает ислам как психическое заболевание» . Atlantic . Источник +19 Декабрь 2019 . В 2009 году этнические беспорядки привели к сотням смертей, а некоторые радикальные уйгуры совершали террористические акты в последние годы.</ref> Тәртіпсіздіктерден кейін ұйғыр радикалдары 2009 жылдан 2016 жылға дейін ұйымдастырылған [[шабуыл]]дар нәтижесінде ондаған Қытай азаматтарын өлтірді.<ref>https://www.npr.org/sections/parallels/2017/09/26/553463964/wary-of-unrest-among-uighur-minority-china-locks-down-xinjiang-province «Остерегаясь беспорядков среди уйгурского меньшинства, Китай блокирует регион Синьцзян» </ref> <ref>https://qz.com/993601/china-uyghur-terrorism/ Кеннеди, Линдси; Пол, Натан. «Китай создал новую террористическую угрозу, подавляя это этническое меньшинство» . Кварц . Архивировано из оригинального 12 июня 2018 года . Источник +10 июня +2018 .</ref>
 
Бұған 2009<ref>http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8237259.stm "Китайцы разбивают" беспорядки "иглы" . BBC Online . 4 сентября 2009 . Проверено 4 сентября 2009 .</ref> жылдың тамызындағы шприцтермен шабуыл, 2011 жылы [[бомба]] мен [[пышақ]]пен [[Хотан]]да жасалған шабуыл,<ref>http://articles.sfgate.com/2011-07-19/news/29789314_1_police-station-hotan-muslim-uighurs Ричбург, Кит Б. (19 июля 2011 г.). «Китай: смертельное нападение на полицейский участок в Синьцзяне» . Хроника Сан-Франциско . Проверен 29 июля 2011.</ref> 2014 жылғы наурызда [[Куньмин]] теміржол станциясындағы пышақпен шабуыл,<ref>http://world.time.com/2014/03/01/deadly-terror-attack-in-southwestern-china-blamed-on-separatist-muslim-uighurs/ «Смертельная террористическая атака на юго-западе Китая обвинила сепаратистских мусульманских уйгуров» . Время . Архивировано из оригинального 3 марта 2014 года . Источник +4 March +2014 .</ref> 2014 ж. сәуірде [[Үрімжі]] теміржол станциясында бомба мен пышақпен шабуыл, <ref>https://www.bbc.com/news/world-asia-china-27225308 "Смертельный взрыв Китая на железнодорожной станции Синьцзян" . BBC News . BBC. 30 апреля 2014 . Источник +1 May +2014 .</ref> және 2014 жылдың мамыр айында Үрімшідегі көше базарында автокөлік бомбасы қолданылған шабуыл.<ref>https://www.theguardian.com/world/2014/may/22/china-urumqi-car-bomb-attack-xinjiang "Урумчи автомобиль и бомбовая атака убивает десятки" . Хранитель . 22 мая 2014 . Источник +22 May 2 014 .</ref> Осы шабуылдардың біразын бірнеше елдер террористік ұйым деп атаған Түркістан ислам партиясы (бұрынғы Шығыс Түркістан исламдық қозғалысы) ұйымдастырды.
 
=== 2009 жылдан 2016 жылға дейінгі саясат ===