Тәңіршілдік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{Үлгі:Тәңіршілдік}}
'''Тәңіршілдік''' (немесе Тенгризм, Тенгрианизм) — дәстүрлі түркілік дүниетаным бастауындағы монотеистік еркін ілімдік<ref>Тәңіршілдіктің Құдайдан келді дейтін кітабы, не пайғамбары, не нақты діни рәсім формасы жоқ, ол сенушінің өз логикасы бойынша киелі бір құдіретті бар деп есептеуіне және соны медет етуіне негізделген еркін сенім болып, ол көбіне философия, ғылым, дербес сыни ойлауға сай ілімдік мазмұнда көрініс табады.</ref> сенім үлгісі болып, оны ежелгі заманда және [[орта ғасыр]]да [[еуразия]] даласындағы [[көшпелілер]], және кейбір осызамандық тұлғалар мен халықтар ұстанады. Тәңіршілдік сенімі көне түркі халықтарының, моңғолдардың, Болғарлардың, Ғұндардың, маньчжур және мадяр халықтарының ұлттық мәдениеті мен болмысына ықпал еткен тарихи сенімі болды, [[КөктүрікКөне түрік дәуірі|Көктүрік қағанаты]], [[Батыс түрік қағанаты]], [[Шығыс Түрік қағанаты]], Дунай және Еділ Болғарлары, [[Моңғол империясы]], [[Хазар қағандығы|Шығыс Түркия (Хазария]]) қатарлылардың мемлекеттік діні болды. ХІХғ Түркілер туындысы «[[Ырық бітік]]» кітабында Тәңірі - Түрік Тәңірісі (Түріктер ҚҰдайы) ретінде аталған. Көптеген ғалымдардың пікірінше, империялық деңгейде Тәңіршілдік әсіресе ХІІ - ХІІІ ғасырларда монотеистік дін ретінде ұстанылған; қазіргі Тәңіршілдердің көбі оны монотеистік деп санайды.
 
Аббас халифаты ның елшісі Ибн Фадлан Хғ басында [[оғыздар]]ға жасаған саяхатында “түріктердің қиын-қыстау кезеңде "Бір Тәңірі" деп, басын көкке қаратып мінажат ететінін” айтқан. Әр түрлі дін адамдарын пікірталасқа шақырған [[Мөңке хан]]ның: "…Біз тек қана Бір тәңірге құлшылық етеміз" деген ұстанымын еуропалық миссионер-саяхатшылар [[Марко Поло]], [[Джованни Плано Карпини]], [[Вильгельм Рубрук]] мәлімдеген. «[[Тәңір]]» ұғымы [[Шумер]] [[Шумер жазуы|сына жазу]]ларында, [[ғұндар]]да “Зингир” (қазақта “зеңгір” сөзі бар) түрінде кездеседі.