Шорман Би Күшікұлы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[Сурет:Shorman bi.jpg|thumb|right|Шорман би]]

== Өмірбаяны ==

[[Орта жүз]] [[арғын]]ның ішіндегі [[Сүйіндік (Орта жүз)|Сүйіндік]] [[қаржас]] руынан шыққан<ref>{{кітап|авторы=[[Серік Имантайұлы Жақсыбаев]] |тақырыбы=Қаржас ұрпақтары |сілтеме =http://kazneb.kz/bookView/view/?brId=1591734&lang=kk |орны=Павлодар |баспасы=ЭКО |жыл=2008 |барлық беті=400 |isbn=9965-08-265-0 |тиражы=1000}}</ref>., өз еліне танымал Сәтиұлы Күшік шешеннің ұлы. Шын есімі – Жұмабай. Қуандық руының Қожы төре бастаған жігіттері қаржастардың жылқысын барымталауға келгенде екі жақ сойылдасып, [[барымта]]шылардан үш адам (ішінде төренің өзі де бар) қаза тапқан. Мұны естіген Уәли хан қаржастарға қыруар жылқы құн кеседі. Осы даулы, шешімі қиын мәселені өз руының пайдасына шешіп шыққан 15 жасар Жұмабай “Бала би” атанып кеткен. Бұл жөнінде өз еңбектерінде [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Ш.Уәлиханов]] та жазған. Осы оқиғаның тағы бір нұсқасы Шоңмен байланысты баяндалады. Жұмабай ханнан жеңіспен оралған соң Шоң оған Шорман атағын беріп, қаржас руының төбе биі етіп тағайындаған. Ол төрелерге билік бермеу мақсатымен сүйіндік арасынан хан тұқымын аластау жөніндегі Шоң бидің саясатын қолдап, оны іске асыруға көмектескен. Жер дауын шешу, жалпы қазақтарды жерге орналастыру мәселелері бойынша 1822 жылдан бастап Шоңмен бірге Батыс Сібірдегі отарлық әкімшілікке бірнеше рет хат жолдайды. Шоңның тапсыруымен [[Тобыл (кент)|Тобыл]], [[Омбы]], [[Кереку]], [[Қызылжар]] қалалары мен Ірбіт, Үркіт (Иркутск) жәрмеңкелеріне барады. Архивте Шорманның 1830 ж. Омбыға, 1832 ж. Тобылға барып, губернаторға жолыққаны жөнінде дерек сақталған. [[Баянауыл]] округі ашылғанда Шорман би аға сұлтанның орынбасары болып тағайындалды да, Шоң қайтыс болғаннан кейін оның орнын басты. Алайда Шорман би аға сұлтан міндетін бір жылдай ғана атқарып, келесі жазда дүние салды. Мәшїүр Жүсіп Көпейұлының жазуы бойынша Шорман би Ақмырза өзені Сілетіге құяр тұсына жерленген. Шорманның тұңғыш қызы Зейнеп – Ш.Уәлихановтың анасы. Үлкен ұлы Шорманов Мұса белгілі адам болған.<ref>Исабай І., Шоң би, Аст., 2005.</ref><ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref>