Эпителий: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Эпителий''' “ (({{lang-la|epithelium}}<ref>{{cite web|url=https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/epithelium|title=epithelium Meaning in the Cambridge English Dictionary|website=dictionary.cambridge.org}}</ref>, {{lang-gr|ἐπι-}} — «жоғары-» и {{lang-grc2|θηλή}} – емшек үрпі) — жануар денесіндегі төрт ұлппаның бірі, қалған үшеуі [[Дәнекер ұлпасы]], [[Бұлшықет ұлпасы]] және [[нерв ұлпасы]]. Эпителий ұлпалары ағзалар мен бүкіл денедегі қан тамырлардың сыртқы беттерінде тізіледі, сондай-ақ көптеген ішкі ағзалардағы қуыстардың ішкі беттерінде тізіледі. Бір мысал эпидермис - ол терінің ең сыртқы қабаты.
'''Эпителий''' “ (грек. epіtheton – қосымша) – заттың, яки құ-былыстың ерекшелігін, сыр-сипатын бейнелі түрде танытатын поэтикалық және стилистикалық ұғым, экспрессивті айқындаушы сөз. Мыс., қазақ поэзиясында “алтын” сөзі Эпитет ретінде көп қолданылады. Оның мағынасы да сан алуан: 1) түсті (алтын күз); 2) әдемілікті (алтын қасықтай); 3) құтты мекенді (алтын бесік – туған жер, алтын аймақ); 4) атақ-дәрежені (алтын жаға); 5) қазына-байлықты (алтын сандық); 6) жаны таза, адамгершілігі мол кісіні (алтын адам, алтын кісі) білдіреді. Эпитет көбінесе сын есім, үстеу, зат есім, етістіктен жасалады. Көркем әдебиетте тұрақты Эпитет жиі қолданылады.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, X том</ref>
 
Эпителий жасушасының үш негізгі формасы бар: Қабыршақты (squamous), бағаналы (columnar) және төртбұрышты (cuboidal).
== Бірінші ұлпалардың пайда болуы туралы теориялар (болжамдар) ==
 
Эпителиальды қабаттарда қан тамырлар болмайды, сондықтан олар негізінен терең қабаттағы дәнекер ұлпасынан заттардың кеңеюі арқылы, сондай-ақ негізгі мембрана арқылы азықтанады.<ref name="Eurell-2006-p18">{{cite book|editor=Eurell, Jo Ann C.|title=Dellmann's textbook of veterinary histology|publisher=Wiley-Blackwell|date=2006|isbn=978-0-7817-4148-4|page=18|url=https://books.google.com/books?id=FnS4uiOlRT0C&pyg=PA18|display-editors=etal}}</ref><ref name="p. 3">Freshney, 2002: [https://books.google.com/books?id=KqKNxeWlU6MC&pg=PA3 p. 3]</ref> жасушалар түйісімі эпителий ұлпаларында жақсы жұмыс істейді.
== БіріншіАлғашқы ұлпалардыңұлпалар пайда болуы туралы теориялар (болжамдар) ==
Бірінші ұлпалар пайда болу жайында екі үлкен мағлұматтар қаралады:
# ''Гастрей теориясы'' (бұның авторы Геккель). Бұл теория бойынша көп жасушалы ағза-бластея - бір жасушалы эпителий жасушаларынан пайда болды деген ұғым берді. Талшықтары бар жасушалар тобы ағзаның қимыл қызметін атқарса, ал баска жасушалар тобы қоректік қызмет атқарады. [[Инвагинация]] процесі арқылы екі [[клетка]] тобы - екі қабатты - гастрея болып саналады. Сыртқы қабаты - [[эктодерма]] жабынды эпителийде, ал эктодерма - бірінші ішек қабатын құрайды.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Эпителий» бетінен алынған