Таман қаған

Таман хан (Ничу Чуло хан) – 604 – 612 жылы Батыс Түрік қағанатының алғашқы билеушісі. Ашина әулетінің Істеми ханнан тараған ұрпақ өкілі. Шығу тегі былайша болып келеді: Істеми – Қара Шор Түрік – Янг Соух хан – Нили хан – Таман хан. Түрік қағанатында 581 жылы басталған билік үшін талас-тартыстар 7 ғасыр алғашқы жылдары қағанатты екіге бөледі. Соңғы қаған Қара Шор Түрік 604 жылы қаза тапқаннан соң, Шығыс бөлікте Қытай императоры қытайшыл топтың жетекшісі, сатқын Жанғар ханды билікке отырғызады. Жанғар ханның билігін Батыс бөліктегілер мойындайды. Бұл кездерде Жетісу мен Шығыс Түркістанда бес тайпалы дулу одағының ықпалы басым болатын. Дулу тайпаларының бектері мен ру көсемдері Шығыс бөліктің Қытайға тәуелді болғанын көріп, Құрылтай шақырмай-ақ Нили-ханның жас баласы Таманды таққа отырғызады, оған Нигу Чуло-хан деген атақ береді. Таман хан өте жас болғандықтан бүкіл билік дулулардың қолында болады. Мұндай жағдайда Ашина әулетінің Батыс бөліктегі өкілдері қарсылық білдіреді. Қарсы топты Қара Шор Түріктің немересі Шегуй-хан басқарады. Оның иелігі Ташкент аймағы еді. Жайлауы Талас өзенінің бойындағы Мыңбұлақ деген жердегі нушибилер жерінде болатын. Нушиби тайпаларынан қолдау тапқан Шегуй хан Таман ханға қарсы шығады. Қытай елшілері бұл күресті үдете түседі. Олар Шегуйді ұлы хан екенін мойындап оған ақ қауырсынды бамбук жебе жібереді. Бірақ ол Таман ханның қолына түседі. Шегуй-хан 612 жылы Таман ханға қарсы аттанып, оның әскерін талқандайды да, билікті өз қолына алады. Таман хан болса, Қытайға қашады. Бірақ оны қытайлар Шегуй-ханның елшілеріне ұстап береді. Таман хан сол жылы өлтіріледі.

Сілтеме

Тараз энциклопедиясы