Зекет: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

1. '''Құран Кәрім''' «Намаз окыңдароқыңдар, Зекет беріңдер...» («Бақара», 34; 83-аяттар.)«(Мұхаммед Ғ.С.) олардың малдарынан садақа ал да, ол арқылы оларды тазартылтазартып, берекелендіресің. Оларға дұға қыл.Өйткені, сенің дұғаң олар үшін бір тоқтау.Алла толық естуші, аса білуші» («Тәубе»,ЮЗ-аят) «Шын мәнінде садақалар (зекеттер), Алла тарапынан бір парыз: Қолы тар пақырларға, түгі жоқ міскіндерге,жаңа мұсылмандарға, құлды азат етуге,борыштыларға, Алла жолына және жолда қалғандарға беріледі. Алла әр нәрсені білуші хикмет несіиесі» («Тәубе», 60-аят).

2. '''Сүннет''' Пайғамбарымыз (с.а.у.) былай деген: «Ислам діні бес негізден тұрады: АллаһтанАлладан басқа тәңір жоқ екендігіне және Мұхаммедтің (с.а.у.) АллаһАлла тарапынан жіберілген елші екендігіне куәлік келтіру, намаз оқу,Зекет беру, Рамазан оразасын ұстау, шамасы келсе қажылыққа бару» (Тирмизи, Иман 36;Бухари, Иман 1; Муслим, Иман 217.)

3. '''Ижмағ''' Ислам ғұлама, мүштаһиттері 3екет ғибадатының парыздығына бір көзқарас білдірген. Тіпті сахабалар 3-ті3екетті бермейміз дегендерге қарсы соғыс ашу керек деген пікір айтқан. Кімде-кім 3екет ғибадатының парыздығын қабылдамаса, діннен шығады. Ал, парыздығын қабылдап орындамаса, күнәһар

Олардың малдарының 3екетін уалийлеріуәлилері береді.

керек. Нисап дегеніміз - 3-ті3екетті парыз ететін белгілі байлық мөлшері.3екет берілетін малдардынмалдардың түрлері мен 3екет беруді парыз ететін нисап көлемі:

*3. ТүйелеТүйеде: бес.

*7. АқшалаАқшада: 85 гр. алтын немесе 595 гр.

3екет берілетін малға ай санауымен бір жыл толуы керек. Өйткені Пайғамбарымыз (с.а.у.) хадисінде: «Бір жыл толмай малға зекет берілмейді» (Әбу Дәуд, 3., 5), - дейді. Бір жыл - 3. малдарының көбейіп, өсетін уақыты.Жыл толу мәселесінде Имам Әбу Ханифаның көзқарасынкөзқарасына сүйенсек, 3. берілетін

ә) барлық егістік, бау-бакшабақша өнімдері мен қазба байлықтар.

шарты қосылмайды. Ал Әбу Юсуп пен Мұхаммедтің бұл мәселедегі көзқарасынкөзқарасына сүйенсек, шамамен бір тоннаға жетпейтін және қолда бір жыл сақтауға

дың аяғында толық болуы шарт. Мысалға, бір адам негізгі қажеттерінен тыс 100 гр. алтынға ие болса, бір жыл толғаннан кейін 50 гр. азайса, бұл адамға 3екет беру парыз емес. Бірақ жылдың ортасында азайып, жылдың аяғында нисап көлеміне қайта жетсе, 3екет беріледі. Мысалға, алты айдан кейін 50 гр. азайса,бірақ жылдың аяғында 120 гр. шықса,жылдың басындағы 100 гр-ның немесе жылдың ортасындағы 50 ғр-ның 3-ті берілмей, жылдың аяғындағы 120 гр-ның 3екеті беріледі.3екет берілетін байлық, мал-дәулет бір жыл толғаннан кейін көбейіп өссе, көбейген бөлімінің 3-ті дәл сол жылы берілмейді.Көбейген бөлімінің 3-тізекеті келесі жылы дәл сол уақытта беріледі. Мысалға, бір адамның қолында өткен жылғы Рамазан айының он бесінде 100 мың теңге болса, бұл көлем биылғы жылы Рамазан айының он бесіне дейін 140 мың теңгеге көбейіп, Рамазан айының жиырмасында 160 мыңға жетсе, 140 мың теңгенің ғана 3-ті сол жылы беріледі.3екеттің парыз болуы үшін малға бір жыл толуы керек дедік, бірақ пақыр кедей кемшіктердің жағдайын ойлап, бір жыл толмай да 3екет бере беруге болады. Бірақ бір жылда екі рет 3екет берілмейді. Қарыздың барлық түрі - 3-тің парыздығына бөгет жасайды. Мысалға, бір адам негізгі қажеттерінен тыс 100 гр. алтынға ие болды делік. Бірақ бұл адамның басқа біреуге 20 гр. көлемінде қарызы болса, бұл адамға 3екет парыз емес. Өйткені қарыздан тыс қалған малдың мөлшері нисап көлеміне (85 гр. шамасындағы алтынның құны) жетпейді. Бір жыл немесе бірнеше жыл үшін берілмеген 3екет есесі қарыз болып саналады және міндетті түрде өтелуі тиіс. Өтелгеннен кейін қалған ақшаның құны нисагінисап мөлшеріне жетіп жатса ғана, сол жыл үшін 3екет беріледі. Қарыз несіиесі борыштының қарызын кешкен жағдайда, кешілғенкешірілген қарызды қосқанда барлық ақшасының мөлшері нисап мөлшеріне жетіп жатса, 3екет беру - парыз. Қарыз иесі қарызын кешкен күнге бір жыл толғаннан кейін 3екет береді. '''Құрбандық, пітір-садақа, кәффарат, қажылық''' сияқты мұсылманның мойнындағы қарыздар АллаһАлла пенмен құлдарының арасында болғандықтан 3екеттің нисап мөлшеріне әсерін тигізбейді. Мысалы, белгілі бір адамның байлығы нисап мөлшеріне жетіп тұрса, бірақ мойнында аталмыш қарыздары болса және бұл қарыздарды өтеген жағдайда, қалған ақшасы нисап мөлшеріне жетпей қалса да, 3екет беру парыз болып қала береді. 3екет беруші адам зекеті берілетін байлыққа толық ие болуы керек. Басқа біреуге кепілдікке берілген малға 3екет берілмейді. Сатып алынып, әлі қолына тие қоймаған малға 3екет беріледі. Жоғалып, қайта табылған малға жоғалған жылдары үшін 3екет берілмейді. Мұхаммед Пайғамбар (с.а.у.) хадисінде былай деген:'''«Димар малға зекет берілмейді».''' '''Димар мал''' - иелігінде бола тұра, қайта қайтып, қолына тиюі үміт етілмеген мал, яғни, иелігінде бола тұра, қолданылуы мүмкін емес мал.