Герменевтика: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
{{multiple image|caption_align=center
| total_width = 275
<!--image 1-->
| image1 = Friedrich_Daniel_Ernst_Schleiermacher.jpg
| width1 = 200
| height1 = 220
| caption1 = [[Фридрих Шлейермахер]]
<!--image 2-->
| image2 = Wilhelm_Dilthey_zZ_seiner_Verlobung.jpg
| width2 = 200
| height2 = 220
| caption2 = [[Вильгельм Дильтей]]
<!--image 3-->
| image3 = Hans-Georg_Gadamer.jpg
| width3 = 200
| height3 = 220
| caption3 = [[Ханс-Георг Гадамер]]
}}
'''Герменевтика''' ({{lang-el|һегmeneutikos}} түсіндіру, талқылау)<ref>[https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/hermeneutics "hermeneutics"]. ''[[Collins English Dictionary]]''.</ref> - түсіндірудің теориясы мен әдістемесі,<ref name="ahd">{{Cite web|url=https://www.ahdictionary.com/word/search.html?q=hermeneutics|title=The American Heritage Dictionary entry: hermeneutics|first=Houghton Mifflin Harcourt Publishing|last=Company|website=www.ahdictionary.com}}</ref><ref name="mw">{{Cite web|url=https://www.merriam-webster.com/dictionary/hermeneutics|title=Definition of HERMENEUTICS|website=www.merriam-webster.com}}</ref> мәтіндерді (текст) түсіндіру өнері. Ол көбіне [[Дін|діни мәтіндерді]], [[Әдебиет|әдеби шығармалардағы]] [[даналық]]тарды, [[философия]]лық мәтіндерді түсіндіреді.<ref>{{cite book |title=The Cambridge Dictionary of Philosophy |url=https://archive.org/details/cambridgediction00audi |url-access=limited |last= Audi|first=Robert |edition= 2nd |year=1999 |publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge |isbn=978-0521637220 |pages=[https://archive.org/details/cambridgediction00audi/page/n409 377]}}</ref><ref>{{cite book |title=Dictionary of Philosophy and Religion|last=Reese |first=William L. |year=1980 |publisher=Harvester Press |location=Sussex |isbn=978-0855271473 |page= 221}}</ref> Саяси [[консалтинг]]те, мәтіндерді түсіндіріп анализдеуде және адамның немесе әлеуметтік топтың [[мінез-құлқын]] анализдеуде қолданылады.<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3</ref> Герменевтика тек тіке түсіну сәтсіз болғанда қолданылатын түсіндірмелік қағидалар мен әдістер ғана емес, ол түсіну және [[коммуникация]] өнерін (art) де қамтиды.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=j4xmCgAAQBAJ&dq=hermeneutics|title=Hermeneutics: A Very Short Introduction|last=Zimmermann|first=Jens|date=2015|publisher=Oxford University Press|isbn=9780199685356|location=|pages=2|language=en|url-status=live}}</ref>
Қазіргі герменевтика [[Вербалды коммуникация|вербалды]] және [[Бейвербалды коммуникация|бейвербалды]] коммуникацияларды қамтиды<ref name="Routledge">''The Routledge Companion to Philosophy in Organization Studies'', Routledge, 2015, p. 113.</ref><ref name="JMN">Joann McNamara, ''From Dance to Text and Back to Dance: A Hermeneutics of Dance Interpretive Discourse'', PhD thesis, Texas Woman's University, 1994.</ref>, сондай-ақ семиотиканы, болжауды және алдын білуді қамтиды. Герменевтика гуманитарлық ғылымдарда, әсіресе [[құқық]], [[тарих]] және [[теология]]да кең қолданылды.
Герменевтика ежелгі антикалық дөуірде көне ақындардың (ең алдымен — [[Гомер]]дің) шығармаларындағы рәміздерді, таңбаларды, құпиялап айтуларды түсіндіру тәсілі ретінде қалыптасқан. Орта ғасырларда Библиядағы көркем бейнелер мен меңзеп айтуларды түсіндіруге байланысты герменевтиканы діни өкілдер жан-жақты қолданған. Қайта Өрлеу дәуірінде Герменевтика антиктік мәдени мұралардың тілін тірі, сол замандағы мәдени тілге аудару мақсатында пайдаланылған. Ф.Шлейермахер еңбектерінде Герменевтика Қасиетті Жазу мәтіндеріндегі астарлы тілді Жаңаша түсіндіру үшін кеңінен пайдаланылды. Ол үшін догматтар мен рәміздер діндарлық сезімдер болып табылады, дамушы▼
Бастапқыда герменевтика [[библия]]ны түсіндіруде, түсініктеме беруде (экзегетика) қолданылған, кейін жалпы түсіндіру мәселелеріне кеңейген.<ref name=":0">{{Cite book|title=Introduction to Philosophical Hermeneutics|last=Grondin|first=Jean|publisher=Yale University Press|year=1994|isbn=978-0-300-05969-4}} p. 2</ref> Герменевтика мен [[Экзегетика]] терминдері кейде ауысып қолданыла береді. Герменевтика кең салалы пән болып, ол жазбашаны, вербалдылықты және бейвербалдылықты қамтиды.<ref name="Routledge" /><ref name="JMN" /> Экзегетика көбінесе мәтіндегі сөздер мен грамматикаға назар аударады.
== Тарихы ==
▲Герменевтика ежелгі антикалық дөуірде көне ақындардың (ең алдымен — [[Гомер]]дің) шығармаларындағы рәміздерді, таңбаларды, құпиялап айтуларды түсіндіру тәсілі ретінде қалыптасқан. Орта ғасырларда Библиядағы көркем бейнелер мен меңзеп айтуларды түсіндіруге байланысты герменевтиканы діни өкілдер жан-жақты қолданған. Қайта Өрлеу дәуірінде Герменевтика антиктік мәдени мұралардың тілін тірі, сол замандағы мәдени тілге аудару мақсатында пайдаланылған. Ф.Шлейермахер еңбектерінде Герменевтика Қасиетті Жазу мәтіндеріндегі астарлы тілді Жаңаша түсіндіру үшін кеңінен пайдаланылды. Ол үшін догматтар мен рәміздер діндарлық сезімдер болып табылады, дамушы діни тәжірибе сенімінің субстанциясына айналды. [[Шлейермахер]] қазіргі философиялық ұғымдарды қолдану тәжірибесі арқылы ескі діни мәтіндерге жаңа мазмұн беруге болады дейді. Қазіргі мәдениеттануда Герменевтика ''"тұлғалық түсінуші тәжірибемен"''
(Г.Гадамер) байланыстырылады. Гадамер бойынша, тарихи
құрылымдар мен мәдени деректерді түсіндіру тіл мүмкіндіктеріне негіз болған.<ref>Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7</ref>
| |||