Өркениет: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Ағартушылық дәуірінде Өркениет әлеуметтік-мәдени дамуды сипаттау үшін қолданылды. 19 ғ-да [[Шпенглер]] мен [[Тойнби]] еңбектерінде бұл термин өзіндік ерекшелігі бар, жергілікті қауымдастық мағынасында, яғни'' “тарихи өркениеттер”'' ([[Қытай]], [[Вавилон]], [[Түркі]], [[Мұсылман]], [[Орта ғасыр]], т.б.) ретінде қолданылды. Дегенмен Өркениетті саралаудың бірегей өлшемдері мен ұстанымдары әлі күнге дейін жасалған жоқ. Соңғы кездері Өркениетке бір аймақта тұратын халықтардың тарихи тағдырластығы, олардың арасындағы ұзақ әрі тығыз мәдени байланыс нәтижесінде әлеум.әлеуметтік ұйымдасу мен реттелудің этносаралық жергілікті қауымдастығы деген анықтама берілді. Өркениет категориясы мәдени типтерді зерттеуде немесе мәдени-тарихи типологияны жасауда кеңінен қолданылады. Сондай-ақ Өркениет типтерін шығыс және батыс деп бөліп, ''“ғаламдық Өркениет”'' және ''“техногендік Өркениет”'' ұғымдары да қолданылады. Мәдениеттанушылар Өркениетті ''“мәдениет”'' ұғымымен салыстыра қарастырады. [[С.Хантингтон]]ның жіктемесі бойынша, қазіргі әлемде батыстық, [[латын америка]]лық, [[православия]]лық, [[ислам]]дық, [[конфуций]]шілдік, [[үнді-будда]]лық, [[қиыр шығыс]] және [[африка]]лық секілді 8 суперөркениет қатар өмір сүруде. Қазіргі отандық мәдениеттану ғылымында қазақ өркениеті ұғымы қалыптасты. Ол ежелгі көшпелі өркениеттерден бастау алып ([[сақ]], [[үйсін]], [[қаңлы]], [[ғұн]], ортағасырлық түркілік дала империялары, [[Алтын Орда]], [[Ақ Орда]], т.б.), кейін қазақ хандығы тұсында қалыптасқан, түркі-соғды, түркі-араб синтездері нәтижесінде исламдық суперөркениеттің құрамына енетін этномәдени бірлестікті сипаттау үшін қолданылады (қ. Дала өркениеті).