Ауа массалары: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Атмосфералық циркуляция.png|нобай]]
[[image:Coriolis effect16.gif|thumb|Ауа массаларының шарды қозғалту анимациясы]]
'''Ауа массалары ''' – [[тропосфера]]ның көлбеу бағытта біртұтас болып қозғалатын ірі, біртекті бөліктері. Белдемдік орнына байланысты: [[арктика]]лық (Оңт. жарты шарда – антарктикалық), қоңыржай белдеулік, тропиктік және [[экватор]]лық болып негізгі 4 түрге бөлінеді. Әрқайсысының өзіне тән температурасы, ылғалдылығы, көріну қашықтығы, т.б. ерекшеліктері болады. Бұлардың өзі [[теңіз]]дік және [[құрлық]]тық болып екіге бөлінеді. Термодинамик. сипатына қарай салқын, жылы және жергілікті болып аталады. Салқын тұрақты ауа массалары құрлық үстінде, қыста үлкен [[антициклон]] жүйесінде, жер бетінің [[радиация]]лық салқындауы нәтижесінде пайда болады. Оған Сібір антициклонында қалыптасатын Саха ([[Якутия]]) үстіндегі құрлықтық ауа массасы жатады. Ол Қазақстан [[климаты]]на (әсіресе қыста) елеулі ықпал жасайды. Қыс кезінде Сібір антициклонының әсерінен ауаның жоғарыдан төмен қозғалуына байланысты бұлт азайып, жер беті суып, аязды [[ауа райы]] қалыптасады. Сондықтан оны «Сібір қысы» деп атайды. Жазда Орт. Азия аумағы үстінде орнығатын тропиктік ауа массасы температурасы жоғары, өте құрғақ ауа райын қалыптастырады. Оны «Азиялық жаз» деп атайды.
==Анықтама==
'''Ауа массалары ''' – [[тропосфера]]ның көлбеу бағытта біртұтас болып қозғалатын ірі, біртекті бөліктері. Белдемдік орнына байланысты: [[арктика]]лық (Оңт. жарты шарда – антарктикалық), қоңыржай белдеулік, тропиктік және [[экватор]]лық болып негізгі 4 түрге бөлінеді. Әрқайсысының өзіне тән температурасы, ылғалдылығы, көріну қашықтығы, т.б. ерекшеліктері болады. Бұлардың өзі [[теңіз]]дік және [[құрлық]]тық болып екіге бөлінеді. Термодинамик. сипатына қарай салқын, жылы және жергілікті болып аталады. Салқын тұрақты ауа массалары құрлық үстінде, қыста үлкен [[антициклон]] жүйесінде, жер бетінің [[радиация]]лық салқындауы нәтижесінде пайда болады. Оған Сібір антициклонында қалыптасатын Саха ([[Якутия]]) үстіндегі құрлықтық ауа массасы жатады. Ол Қазақстан [[климаты]]на (әсіресе қыста) елеулі ықпал жасайды. Қыс кезінде Сібір антициклонының әсерінен ауаның жоғарыдан төмен қозғалуына байланысты бұлт азайып, жер беті суып, аязды [[ауа райы]] қалыптасады. Сондықтан оны «Сібір қысы» деп атайды. Жазда Орт. Азия аумағы үстінде орнығатын тропиктік ауа массасы температурасы жоғары, өте құрғақ ауа райын қалыптастырады. Оны «Азиялық жаз» деп атайды.
 
'''Ауа массалары''' - белгілі бір жалпы қасиеттері бар және материктер мен мұхиттардың үлкен бөліктері бойынша влшенетін тропосфераның біртекті бөлігі; біртекті төселме беттің үстінде біртекті радиациялық жағдайда қалыптасады. Атмосфераның жалпы циркуляциясындағы ағыстардың бірінде тұтасымен орын ауыстырады және бір-бірінен атмосфералық Шептермен бөлініп тұрады.
Line 20 ⟶ 18:
2) 20 км-ден жоғары бүкіл "жазғы" жарты шарымен өтетін ауаның шығыстан барайғы жазғы тасымалдануы.<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007 жыл. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6</ref>
 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
<references/>
*[[Қазақ энциклопедиясы]]
 
{{wikify}}