|
== Әкімшілік құрамы ==
Құрамына [[Дегерес]], [[Бесмойнақ]], [[Бұлақ (Алматы облысы)|Бұлақ]], [[Қараарша]], [[Сұңқар (Жамбыл ауданы)|Сұңқар]] ауылдары кіреді. Орталығы – Дегерес ауылы.
Құрамына [[Дегерес]], [[Бесмойнақ]], [[Бұлақ (Алматы облысы)|Бұлақ]], [[Қараарша]], [[Сұңқар (Жамбыл ауданы)|Сұңқар]] ауылдары кіреді. Орталығы – Дегерес ауылы.аты Іле Алатауының батысындағы үстіртті таудың атына байланысты берілгені түсінікті. Жаманты және Дегерес өзендерінің аралығында орналасқан ұзындығы 15 шақырымға жуық таскөмір және неоген кезеңдерінің тау жыныстарынан түзілген.Ең алдымен бұл аймақтағы тарихи төбе туралы сөз қозғамай өтіп кету мүмкін емес. Ол 1730 жылы Абылай ханның туын ұстаушы батырлардың бірі – Шапырашты Наурызбай батыр Құттымбетұлы түмен басы болып тағайындалып, ту тіккен – Басбатыр шоқысы. 2003 жылы ол жерге Наурызбай батыр сынтасы орнатылған. Ұшар басында бөрілі байрақ желбірейді. Ту тіккен төбенің етек жағында Наурызбай батыр кесенесі орналасқан, яғни Басбатыр тауының етегіндегі Тарғап-Дегерес жолының батыс бағытында бұл күнде Наурызбай батыр бейіті бар. Кесенеге арнайы чип қойылған. Кез келген жолаушы оған кіріп, тағзым жасап, чип арқылы батырға қатысты ақпаратпен қаныға алады.
1992 жылы күзде Дегерес ауылында (28 қыркүйек пен 4 қазан аралығы) дүниежүзі қазақтарының І Құрылтайы өтеді. Ал 1945 жылы Жеңіс шеруінде маршал Г.К.Жуков мініп шыққан аттың Дегерестен дайындалып барғандығын, бұл күнде Мәскеудің ең көрнекті жерінде сол ат пен маршалға қойылған ескерткіш бар.1918 жылы Жетісудағы ең алғашқы кеңестік ауыл шаруашылығы Дегересте құрылғандығы туралы да архив құжат-тарынан көз жеткізуге болады.
Құжат бойынша Дегерес совхозы алдымен Тайторы болыстығына қарайды да, кейін 1920 жылы Қастек болысына өтеді екен.Бұрынғы тұрғылықты халық көш-пелі болғандықтан, Дегерес ұлы жүз қазақтарының мекені еді. Жер жағдайына байланысты Дулат, Шапырашты, Ысты рулары көшіп-қонып жүреді. Шөптің шұрайлылығы мен малға жайлылығы аталмыш мекеннің қыстауы мен жайлауының арасының қашық болмауына септігін тигізген. Алайда, ХХ ғасырдың бас кезінде Жетісу өлкесіне Ресейден жер аударылғандар жайылымдық жерлер мен егінге құнарлы алқаптарға орналаса бастайды. 1910 жылы Верный уезіндегі шенеуніктер өздеріне мал бағатын жер іздейді.
Осылайша, Дегересте шаруашылық ашуға шешім қабылданады. Отставкадағы патша офицерлері: Брызгалов. Гофман, Булиннің малдарын бағуға жергілікті тұрғындар жалданатын заман болған. Дегерестің қазан төңкерісінен кейін, біз көрсеткен дата бойынша Жетісудағы тұңғыш шаруашылық болып құрылуына Ораз Жандосов пен Павел Виноградовтың еңбегі бар.
Дегерес ауылында әдебиеттанушы, ақын Айнұр Төлеу дүниеге келген.
Асыл тұқымды жылқы
1928-1931 жылдардағы кәмпескелеу кезіндегі Қалибай, Дүрпейіс, Сейіт, Байтеке сияқты байлардың жылқысының ішіндегі асыл тұқымдылары “Дегерес” шаруашылығына берілгенін анықтайды.
== Халқы ==
| 