Жаназар батыр: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

== Жаназар батыр туралы ақпарат ==

[[Абылай хан]] тұсындағы [[батыр]], атақты [[қолбасшы]].

[[Шұбартау]] [[төлеңгіт]]терінің үлкен бөлігін Мамыттан тараған аталар құрайды. Мамыттан (Желденнен) тараған ұрпақ: [[Уанас]], [[Қанай]], [[Қонай]], [[Тақай]], [[Ақтабын]] (кейін бір себептермен [[Таз]] деп аталған), [[Сартабын]], [[Қаратабын]], [[Жөлке]], [[Аю]], [[Дейіт]], [[Жемет]], [[Құлтан]] аталатын рулардан құралады. Ел аузындағы әңгімелерге қарағанда ХVІІІ ғасырдың аласапыран кезеңінде аталықтың ұрпақтарын Өмірзақ бастаса, оның сүйенегені Уанас тұқымы Жаназар батыр болған.<br />

Осы төлеңгіт елі жайында қазақтың асылы [[Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан]] да тарихи деректер жазып қалдырған. [[Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан]] 1866 жылы 5-наурызда Қарқаралы уезі, Тоқырауын болысының 7 - ауылында туғаны белгілі. Ал,Тоқырауын болысы Өмірзақ бабамыздың қонысы бір көрші ел, сондықтан Әлихан Бөкейханның '''«Жаназардың туына, Өмірзақтың құтына жиылған ел»''', - деп айтылады» деп жазуының басты себебі осы ел жақсылары туралы тарихтың оған бала кезінен белгілі болуынан деп айтамыз.<br />

Сонымен қатар біз үшін ең басты мәселе, [[Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейхан]] бабаларымыз туралы жазумен бірге, осы материалдағы жер пайдалану картасына да Өмірзақ бабамыздың жатқан жерін «Өмірзақ бейіті» - деп белгілеп көрсеткен. 1840 жылы [[Ресей]] империясының әскери бас штабтың топографиялық карта негізінде жасалған бұл мемлекеттік жер пайдалану картасы түскен. Картадағы Өмірзақ бейіті [[Шұбартау]] мен Тоқырауын болыстарының шекарасындағы түйіскен Бектау ата тауы баурайындағы Еспе өзенінің бойында жатыр, яғни Балқаш қаласынан Қарағандыға қарай автокөлік жолының 41 км-ен оңға бұрылғанда (оңтүстік- шығысқа) Еспе өзеніне қарай 7 км қашықтықта орналасқан. Бабамыздың бейіті осы хатталған деректердің арқасында, бүгінгі күнге дейін белгісіз боп келген бабамыздың басы 2011 жылдың маусым айының басында ғана ұрпақтарына белгілі болды. Жүйелі зерттеудің нəтижесінде, 2011 жылы Еспе өзенінің бойындағы Қоңыратта Өмірзақ оның қияметтік досы Жаназар батырдың бірге жерленгені анықталды. Жаназар батырдың өзін, оның өсиеті бойынша Өмірзақтың жанына жасырын жерлегендіктен, оның зираты көпке дейін қай жерде екені белгісіз болып келген. Оған басты себептерінің бірі – туыстары оларды жасырын жерлеп, сүйектерін жауларына қорлатпуды ойлаған. Қабанбайдың, Ер Жəнібектің де денесі жасырын жерленгені белгілі. Міне, осы айтылған тұлғалар тəрізді Жаназар батырдың да өлімі мен зираты əдейі жасырылған, тек жақын адамдары ғана білген. 2011 жылы ата ұрпақтары [[Балқаш көлі]]нен 41 шақырымдағы Еспе өзені бойындағы Жаназар батыр мен Өмірзақ аталықтың мəңгілік мекендеріне тағзым етіп, қос тұлғаға ескерткіш белгі қойған болатын. 2013 жылдың шілде айында, Өмірзақ баба мен Жаназар батырдың төрт құлақты [[мазар]]ын жаңартып, (8х8 м жəне 3х5 м) қайта көтеруге шешім қабылданып, қыркүйек айының аяғында ойдағыдай аяқталды. [[Мазар]]ға қажетті құрлыс материалдары - «ақ тас» блоктарын, құрал – жабдықтарды [[Маңғыстау облысы]], [[Ақтау]], [[Жаңаөзен]] өңірлерінен алынды. [[Мазар]] композициясы əсемділігімен, тылысымдатылған, ертегілік «ақ түсімен» көз тартады. Ақ таспен өрілген қабырғаларының əр қыры əшекейлі оюлармен өрнектелген. [[Мазар]] кіреберісінің аркасы 6 метр биіктікке көтерілген, ұшар басына жарты ай белгісі қондырылған. Арка ішіндегі құран оқуға арналған орынның (3х5 м) жоғары жағы бүріліп, [[күмбез]] формасымен аяқталған.

Әрине жоққа жәрдемші, барға ақылшы болған Өмірзақ пен Жаназар екеуінің күйзелген елге арқа болған еңбегіне бас иген жұрт, бабаларымыз бақиға аттанарда жанынан табылғанына, өсиеттерін алып, төлеңгіт құрама елін сақтауға ант еткеніне сенеміз. Нақты осы себептен де бабаларымыздың жамбастарының жерге тиген жердің табылуы да осыны дәлелдейді.<br />

== Жаназар батыр рухының батасы==

 

Қалқаным бар, сауытым,<br />