Синдром: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиет → Дереккөздер using AWB
«Синдром» бетінен аударылып түзілді
1-жол:
'''Синдром''' ({{lang-el|σύνδρομον, σύνδρομο}}) — ауру белгілерінің жиынтығы. Бір [[патогенез]] негізінде бірнеше ауру белгілерінің қатар кездесуі. Мәселен, [[Бехчет синдромы]]; [[Стивенсан — Джонсон синдромы]].
<ref>Стоматология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. – Алматы, Қазақстан, 1991. ISBN 5-615-00789-3</ref>
 
'''Синдром''' ( {{Lang-grc|[[wikt:συνδρομή|συνδρομή]]}} {{Lang-grc|[[wikt:συνδρομή|συνδρομή]]}} « біріктіру, жинақтау »; {{Lang-grc2|[[син-|συν-]]}} «c-, co-» + {{Lang-grc2|[[wikt:δρόμος#Древнегреческий|δρόμος]]}} « [[жүгіру]], қозғалыс ») - жалпы этиологиясы және бірыңғай [[Патогенез|патогенезі]] бар [[Симптом|белгілер]] [[Бөлік|жиынтығы]] .
Синдром (аурудың жннақты белгісі) — жеке аурудың пайда болу және асқыну әрекетімен байланысқан [[ауру]] белгісінің жиынтығы; кейде бұл термнн қандай болса да бір аурудың құрылысын немесе аурулардың жеке түрлерін өз алдына зерттеуді білдіреді.<ref>Пульмонология терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Алматы: Ана тілі. 1996. ISBN 5-630-00473-5</ref><ref>О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова
Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік.
Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0</ref>
 
Кең мағынада синдром дегеніміз [[Патология|патологиямен]] (аурумен) байланысты емес, қарастырылып отырған құбылыстың пайда болуы мен дамуының бірыңғай механизмімен біріктірілген органикалық байланысты белгілер кешені. <sup class="" style="white-space: nowrap">&#x5B; ''<nowiki><span style="" title="Википедия:Ссылки на источники">дерек көзі?</span></nowiki>''</sup> <sup class="" style="white-space: nowrap">&#x5D;</sup>
==Дереккөздер==
<references/>
 
== Тарихи жазбалар ==
{{Суретсіз мақала}}
[[Ибн Сина|Авиценна]] «Медицина канонында» (ред. 1025) бірінші рет синдром идеясын нақты аурулардың диагностикасында ұсынды. Медициналық синдром тұжырымдамасын 17 ғасырда Томас Сайденхэм одан әрі дамыта түсті.
 
== Медицинада қолдану ==
{{wikify}}
[[Медицина|Медицинада]] және клиникалық (медициналық) психологияда бірыңғай патогенезбен біріктірілген симптомдардың жиынтығы '''синдром''' деп аталады; кейде бұл термин дербес нозологиялық бірліктерді немесе аурудың кезеңдерін (формаларын) білдіреді. {{Sfn|Гребенев|2001}} Көптеген синдромдар оларды алғаш сипаттаған ғалымдардың атымен аталады: [[Даун ауруы|Даун синдромы]], Туретта [[Даун ауруы|синдромы]] және т.б. <ref>[http://medside.ru/sindrom MEDSIDE: Синдром]</ref> .
 
Синдромға тән ерекшелік - бұл [[Ағза|организмге]] әр түрлі патогенді себептердің әсер ету салдары болуы мүмкін. Дене әр түрлі «зияндылыққа» жиі бірмәнді әсер етеді, жалпы типтік реакциялардың шектеулі санымен жауап береді (мысалы, [[Ісіну|қабыну]] ). Бір синдромды әр түрлі ауруларда байқауға болады; сонымен бірге бір ауру (әр түрлі сатыларда және клиникалық формаларда) әртүрлі синдромдарда өзін көрсете алады. Осылайша, [[Дерт|ауру]] мен синдром арасындағы айырмашылық мәні мен құбылыстың айырмашылығына сәйкес келеді. Синдромдар аурудың дамуы мен сатысына байланысты көрінеді және өзгереді, олар әртүрлі себептердің әсерінен пайда болуы мүмкін және ең алдымен организм реакциясының сипаттамаларын байқатады. Синдромды анықтағаннан кейін дәрігер пациенттің денесінде байқалған функционалды және органикалық бұзылулардың пайда болу себептері мен жағдайларын анықтауы тиіс.
[[Санат:Медицина]]
[[Санат:Пульмонология]]
[[Санат:Стоматология]]
 
Қарапайым және күрделі немесе үлкен синдромдарды ажыратылады. '''Үлкен синдром''' - бұл патогенетикалық тұрғыдан бір-бірімен байланысты және бүкіл денені қамтитын симптомдардың жиынтығы. Мысалы, диффузды [[бүйрек]] ауруларында үлкен синдромдар болады - азотемиялық, хлоруремиялық, гипертониялық.
 
Синдромдардың екі түрге бөлінеді - анатомиялық және функционалды. Мүшелердің құрылымдық өзгерістеріне сәйкес келетін физикалық [[Симптом|симптомдардың]] немесе белгілердің тіркесімдері '''анатомиялық синдром''' деп аталады. Мысалы, өкпе аймағындағы перкуторлы дыбыстың күңгірттілігі, бронхиалды тыныс алу, дауыс треморының күшеюі, бронхофония өкпе тінінің инфатрациясының анатомиялық синдромын құрайды. Функционалды симптомдардың тіркесімі физиологиялық немесе '''функционалды''' '''синдромға әкеледі''' . Мысалы, қанның сілтілі қорының төмендеуі, несептегі аммиак мөлшерінің жоғарылауы, альвеолярлық ауадағы көмірқышқыл газының (PaCO <sub>2</sub> ) ішінара керілуінің төмендеуі газсыз ацидоздың функционалды синдромын құрайды.
{{Medsci-stub}}
 
Синдромдар анықталған кезде, олар симптомдардың көрінуінен нақты пациенттің арасында терең байланыстар мен себепті тәуелділіктер орнатуға көшеді. Жеке симптомдар мен синдромдарға сүйене отырып, дәрігер органдардың анатомиялық-функционалдық жағдайы туралы алғашқы қорытынды жасайды. Симптомдардан синдромға ауысқан кезде дәрігер кейбір диагностикалық болжамдарды таңдап алады да, басқаларын алып тастайды.
 
Кәсіби медициналық тілде синдром тек ашылған сипаттамалардың жиынтығына қатысты. <sup class="" style="white-space: nowrap">&#x5B; ''<nowiki><span style="" title="Википедия:Ссылки на источники">дерек көзі?</span></nowiki>''</sup> <sup class="" style="white-space: nowrap">&#x5D;</sup> Белгілі бір ауру, жағдай немесе бұзылыс негізгі себеп ретінде анықталуы мүмкін. <sup class="" style="white-space: nowrap">&#x5B; ''<nowiki><span style="" title="Википедия:Ссылки на источники">дерек көзі?</span></nowiki>''</sup> <sup class="" style="white-space: nowrap">&#x5D;</sup> Физикалық себеп анықталғаннан кейін, кейде «синдром» сөзі аурудың атында қалады.
 
== Психологияда қолдану ==
[[Жалпы психология|Жалпы психологияда]], тұлға [[Еңбек психологиясы|психологиясында, еңбек психологиясында]] және [[Әлеуметтік психология|әлеуметтік психологияда]] (және әлеуметтануда) синдром ұғымы одан да кең мағынада қолданылады - психикалық қасиеттердің жиынтығы мен олардың көріністерін, олардың ерекше белгілерінің үйлесімдерін сипаттау үшін. [[Лев Семёнович Выготский|Л.]] [[Лев Семёнович Выготский|С.Выготский]] психологияда, медицинадағыдай, баланың психикасының сипаттамаларын сипаттау үшін жеке индикаторлардың (симптомдардың) тізімін емес, үлкен өлшем бірлігі - синдромды қолдану керек деген ойды алға тартты. «Тұлғалық синдромдар» ұғымын [[Абрахам Харольд Маслоу|А.]] [[Абрахам Харольд Маслоу|Маслоу]] өзін-өзі бағалауды және жеке қауіпсіздікті зерттеуде. [[Эрих Фромм|Е.]] [[Эрих Фромм|Фром]] «өсу синдромы» туралы жазады. [[Теодор Адорно|{{Nowrap|Т. Адорно}}]] синдром тұжырымдамасын тұлға типтерін, атап айтқанда [[Авторитарлы тұлға|авторитарлық тұлғаны]] сипаттау үшін қолданады. {{Nowrap|А. Л. Венгер}} баланың психикалық дамуының қолайсыз нұсқаларын, кәсіби іс-әрекеттегі [[Эмоционалды күйіну синдромы|эмоционалды сарқылуын]] талдағанда синдром ұғымын қолданады; ол синдромның тұрақтылығын және оның өзгеру бағытын қамтамасыз ететін белгілер арасындағы қатынастардың жалпы схемасын ұсынған болатын. «''[[Стокгольм синдромы]] »'' ұғымы психологияда қолдану шегінен шығып, кеңінен танымал бола бастады.
 
Еңбек психологиясында ''синдромдық тәсіл'' жеке кәсіпқойлықты зерттеуде қолданылады. Сонымен бірге адамның кәсібилігі белгілердің (симптомдардың) жиынтығы ретінде емес, неғұрлым күрделі бірлік - симптомдар кешені немесе осы өзара байланысты белгілерді біріктіретін синдром ретінде қарастырылады. Синдромдық тәсілдің артықшылығы («симптоматикалық» тәсілмен салыстырғанда) мұндағы медицинадағдай анықталады: психологиялық коррекция бағытын белгілейтін терминдер бойынша «диагнозды» тұжырымдау мүмкіндігі (кәсіпқойлықтың қалыптасуы, сонымен қатар оның кәсіби деформацияларының дамуы).
 
Соңғы онжылдықта [ нақтылау ] термині ұқсас құбылыстарды сипаттау үшін медицинадан тыс жерде де қолданылған.
 
== Сонымен қатар қараңыз ==
 
=== Диагноз теориясы ===
{{Div col}}
* [[Диагноз]]
* [[Медицинский алгоритм]]
* [[Медицинская диагностика]]
* [[Пропедевтика]]
* [[Психодиагностика]]
* [[Симптом]]
* [[:Категория:Психопатологические синдромы|Психопатологические синдромы]]
* [[:Категория:Неврологические синдромы|Неврологические синдромы]]
{{Div col end}}
 
== Ескертулер ==
{{Дереккөздер}}
 
== Әдебиет ==
 
* Кітаптар
{{Дереккөздер|group="B:"|refs=<ref name="b-Natelson-1998en">{{книга
|автор= Natelson, Benjamin H.
|заглавие = Facing and fighting fatigue: a practical approach
|язык =en
|место=New Haven, Conn
|издательство= Yale University Press
|год=1998 |страницы=30 |страниц=
|isbn=0-300-07401-8
}}</ref>
<ref name="b-Dorlands">{{книга
|автор= Elsevier
|язык =en
|authorlink=Elsevier
|заглавие = Dorland's Illustrated Medical Dictionary
|издательство = Elsevier
|ссылка= http://dorlands.com/
}}</ref>
<ref name="b-Goodman-2003en">{{книга
|автор= Lenn Evan Goodman
|заглавие = Islamic Humanism
|язык =en
|место=
|издательство= Yale Oxford University Press
|год=2003 |страницы=155 |страниц=
|isbn= 0-19-513580-6
}}</ref>
<ref name="b-Druzhilov-2003ru">{{Книга
|автор={{nobr|Дружилов С. А.}}
|часть=Психологический синдром профессионализма
|заглавие=Ананьевские чтения: Б. Г. Ананьев и комплексные исследования человека в психологии Материалы научно-практич. конф.
|ответственный=Под ред. Л. А. Цветковой, Л. А. Головей
|издание=
|место={{СПб}}
|издательство=Изд-во Санкт-Петербургского университета
|год=2003 |страницы=131—133|страниц=
|isbn=|isbn2=
}}</ref>
<ref name="b-Grebenev-2001ru">{{книга
|автор= {{nobr|Гребенев А.Л.}}
|заглавие=Пропедевтика внутренних болезней
|язык=ru
|место=М.
|издательство=Медицина
|год=2001 |страниц=592 |страницы= |тираж={{nobr|10 000}}
|isbn=5-225-04704-1
|ref=Гребенев
}}</ref>}}
 
* Мақалалар
{{Дереккөздер|group="A:"|refs=<ref name="a-Adorno-1993ru">{{статья
|автор=Адорно Т.
|заглавие=Типы и синдромы. Методологический подход (фрагменты из «Авторитарной личности»)
|ссылка=
|язык=ru
|издание=Социологические исследования
|тип=журнал
|год=1993|месяц=|число=
|том=|номер=3|страницы=75—85
|issn=}}
</ref>
<ref name="a-Wenger-1994ru">{{Статья
|автор=Венгер А. Л.
|заглавие=Структура психологического синдрома
|ссылка=
|язык=ru
|издание=Вопросы психологии
|тип=журнал
|год=1994|месяц=|число=
|том=|номер=4|страницы=89—92
|issn=
}}</ref>
<ref name="a-Wenger-2014ru">{{Статья
|автор=Венгер А. Л.
|заглавие=Психологические синдромы: подходы к построению содержательной диагностики развития
|ссылка=
|язык=ru
|издание=Культурно историческая психология
|тип=журнал
|год=2014|месяц=|число=
|том=|номер=1|страницы=20—25
|issn=
}}</ref>
<ref name="a-Druzhilov-2014ru">{{Статья
|автор={{nobr|Дружилов С. А.}}
|заглавие=Профессионализм человека как психологический синдром
|ссылка=http://human.snauka.ru/2014/08/7554
|язык=
|издание=Гуманитарные научные исследования
|тип=
|год=2014|месяц=|число=
|том=|номер=8 (36)|страницы=65—71
|issn=
}}</ref>}} 
[[Санат:Pages with unreviewed translations]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Синдром» бетінен алынған