Күн жүйесі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: центрі → орталығы (5) using AWB |
Мәлімет қостым Тег: Reverted Mobile edit Mobile web edit |
||
9-жол:
# Күн жүйесінің төрт ішкері планетасы (Жер тобындағы планеталар – Меркурий, Шолпан, Жер, Марс) аса үлкен емес, олар тығыз тасты заттар мен металдардан құралған.
# Алып планеталар – Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун және Плутон әлдеқайда көлемдірек, олар негізінен жеңіл заттардан ([[сутек]], [[гелий]], [[метан]], т.б.) құралған, сондықтан олардың орташа тығыздығы қойнауындағы зор қысымға қарамай аз болады. Планеталардың екі тобының аралығында орналасқан кіші планеталардың химиялық құрамы Жер тектес планеталардың құрамына жақын. Біршама тар аймақта қозғалатын кіші планеталар бір-бірімен соқтығысып, өте майда сынықтарға ыдырайды. Осындай майда сынықтар метеорлық денелердің соққысынан да бөлінеді. Ал өте майда тозаңдар қосылғанда, зодиактік жарық құбылысы байқалады. Метеориттердің жасын өлшеу (құрамындағы радиоактивті элементтерге және олардың ыдырау өнімдері бойынша) Күн жүйесінің шамамен 4,6 млрд. жыл бұрын пайда болғанын анықтады.<ref name="source1">“Балалар Энциклопедиясы”, V-том</ref>
Күн-5 миллион жылдай жарқырап тұрған сары жұлдыз. Көптеген планеталар тартылыс күшінің арқасында эллипс сияқты орбита бойымен қозғалады. Сондай-ақ тастан, мұздан, металдан тұратын көптеген серіктер мен миллиардтағаң аспан денелері бар. Оған қоса шаң, атомдар немесе кішкентай өлшемді бөліктер бар екенін де ұмытпандар...Бұның барлығы Күн жүйесін құрайды.
==Күн жүйесінің құрылысы туралы ежелгі ғалымдардың көзқарастары==
Адамдар өзін қоршаған әлемнің құрылысын, ондағы болып жатқан құбылыстарды зерттеуге ежелден-ақ құмар болды. Көне замандағы әлем құрылысы туралы алғашкы түсініктер өте қарапайым және олар діни нанымдармен астасып жатты. [[Аспан]] мен [[Жер]] бөлек карастырылып, [[Жер]] дүниенің қозғалмайтын орталығы ретінде қабылданды. Жердің бүкіл әлемнің орталығынде орналасканы жөнінде қалыптасқан бұл көзқарасты Ежелгі [[Грекия]] ғалымдары дүниенің геоцентрлік жүйесінің негізіне алды. Мәселен, біздің заманымыздан бұрынғы IV ғасырда өмір сүрген ежелгі грек ойшылы, ғалым-энциклопедист [[Аристотель]] осы пікірді ұстанып, Жерді қозғалмайды деп есептеді. Сол кездің өзінде-ак Айдың тұтылуы бойынша жүргізілген бақылаулар арқылы, [[Жер]] пішінінің шар тәрізді екені белгілі болды. Ол Жердің қозғалуын аспандағы [[жұлдыз]]дардың орнын ауыстыруынан байқауға болар еді деген болжам айтты. Аристотель Жер - Әлемнің табиғи орталығы болғандықтан, ол ешқайда құлап кетпейді және барлық ауыр денелер осы центрге қарай ұмтылады деген пікірде болды.
| |||