Батыс Сібір жазығы: Нұсқа салыстыру

{{Қорық аймақ | name =БАТЫС СІБІР ЖАЗЫҒЫ| image =Západní Sibiř.png|200px | caption =| location = [[Қазақстан]]| area = | established =| governing_body = | world_heritage_site =| website =}}‎ '''Батыс сібір жазығы''' , Батыс Сібір ойпаты – дүние жүзіндегі аса ірі жазықтардың бірі. Аумағы 3 млн. км²-ге жуық. Солтүстігінде [[Солтүстік Мұзды мұхит|Солтүстік Мұзды мұхиттың]] [[Кара теңіз]] жағалауынан бастап, оңтүстігінде [[Сарыарқа]] мен [[Алтай]] тауларының етегіне дейінгі аралықты қамтиды. Батысында [[Орал]] тауы|Орал тауларынан]] бастап, шығысында Орта Сібір қыратты тауларына дейін созылып жатыр. Жазықтың солтүстігіндегі мореналық төбелер мен қырқалар аралығында кең аңғарлар кездеседі. Олар оңтүстікте аласа жалдарға ұласады. Жазықтың абсолюттік биіктігі 50 м-ден (солт-нде) 300 м-ге дейін (оңт-нде) өзгереді. Батыс Сібір жазығына [[Васюган жазығы]], [[Барабы жазығы]], [[Есіл жазығы]], [[Ертіс жазығы]], [[Құлынды даласы]] енеді. Жазық Батыс Сібір плитасының жас эпигерциндік платформасынан қалыптасқан. Платформаны құрлықтық және теңіздік қалың шөгінділер жауып жатыр. Бұл шөгінділер ірі мұнай және газ кен орындарына бай. Оңтүстігінде ([[Қазақстан]] аумағында) жазықтың көпшілік бөлігі қалыңд. 500 – 1200 м болатын мезозой-кайнозой кезеңінің шөгінділерінен түзілген. Өзен аңғарлары төрттік кезеңнің қиыршықты, малтатасты аллювий қабатынан тұрады. Батыс Сібір жазығының климаты тым континенттік. Қаңтарда ауаның орташа температурасы –16 – 28°С, шілдеде 4°С-тан (Солтүстік Тундра белдемінде) 22°С-қа дейін (оңтүстігнде орманды-далалы белдемде) өзгереді. Солтүстігінде жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200 мм, оңтүстігіндегі далалық белдемде 600 мм-ге дейін жетеді. Батыс Сбір жазығында 2000-нан астам өзен бар. Олардың ірілерінде ([[Об]], [[Енисей]], [[Ертіс]], т.б.) кеме қатынайды. Көлдер де көп. Өзенаралық ірі аңғарларында [[Чаны]], [[Үбі]] (Ресейде), [[Сілетітеңіз]], [[Теке]], [[Шағалалытеңіз]], [[Қызылқақ]], [[Қалибек көлдері]] (Қазақстанда) орналасқан. Олардың көбінің суы ащы. Жазықтың солт-ндегі тундралық және орманды тундралық белдемде шыршалы-қылқанды орман өседі. Оңтүстігіндегі қара және қызыл қоңыр топырақты орманды-далалы және далалық белдемінің көпшілік бөлігі егін танаптары үшін жыртылған.