II Джеймс (Шотландия королі): Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Яков II Шотландия королі Яков I мен Джоан Бофорттың ұлы. 1437 жылы 21 ақпанда Яков I-ге бүлікшілер қастандық жасалды. Король қайтыс болды, ал он алты жасар ханзада Шотландия королі атанды. [[Шотландия парламенті|Елдің парламенті]] кәмелет жасына толмаған королді бағудыанасы, Джоан патшайымына жүктеді, ал Шотландияның регенті болып [[Арчибальд Дуглас, 5-ші Дуглас графы|Арчибальд Дуглас, 5-ші Дуглас графын]]н тағайындады.

1448 жылы [[Англия Патшалығы|Англияға]] қарсы соғыс қимылдары қайта жанданды. Ағылшындардың [[Лотиан|Лотианға]]ға басып кіруіне жауап ретінде, шотланд әскері 1449 жылы [[Алник (бекініс)|Алник бекінісін]] алып, қиратты. 1448 жылы 31 желтоқсанда [[Франция патшалығы|Франциямен]] [[Ескі одақ|әскери одақ]] жанданды, француз королі [[Карл VII (Франция королі)|Карл VII-нің]] қызметіндегі шотландиялық гвардия ағылшындарды [[Нормандия|Нормандиядан]]дан қууға белсене қатысты. 1449 жылы Бургундиямен сауда туралы келісім жасалды, оған сәйкес шотланд саудагерлер Бургундия үйіне тиесілі [[Нидерланд|Нидерландыда]]ыда еркін сауда жасау құқығына ие болды. Шотландия-бургундия жақындасуы [[1449 жыл|1449 жылы]]ы [[3 шілде|3 шілдеде]]де жас король Яков II мен [[Филипп III, Бургундия герцогы|Бургундия герцогы, Филипптің]] бөлесі, [[Мария Гелдерндік|Гелдерндік Марияның]] некесімен бекітілді.

Қауіпсіздіктің кепілдіктерін бұзғаны үшін елде наразылық туды. Стерлингте көптеген жасақты бастап Дугластың жаңа графы, Уильям Дугластың бауыры - [[Джеймс Дуглас, 9-шы Дуглас графы|Джеймс]] келді. Ол патшаның опасыздығын айыптап, қарым-қатынасты үзіп, Стерлингті өртеп жіберді. Сонымен бірге «Қара Дугластардың» одақтастары - [[Джон II Макдональд, Аралдар лорды|Аралдар лорды, Джон Макдональд]] және Кроуфорд пен Морей графтары патша күшіне қарсы көтерілісті бастады. Дегенмен, көтеріліс дәстүрлі феодализм шеңберінде сюзеренге мойынсұнудан бас тартумен шектелді: Дуглас монархты құлату мүмкіндігін пайдаланбады. Яков II, Шотландия парламентінің қолдауына ие болып, Дугластың иелігіне әскери экспедиция ұйымдастырды. Нәтижесінде, 1452 жылдың соңына қарай Дуглас графы мен король татуласты. 1455 жылы Англияда Дугластардың ағылшын қолдаушысы [[Ричард Плантагенет, 3-ші Йорк герцогы|Йорк герцогы]] [[Ланкастерлер|Ланкастерлермен]]мен биліктен шеттетіліп, [[Англия Патшалығы|Англияда]] [[Алқызыл мен Ақ раушан соғысы]] басталды, ал король Яков II «Қара Дугластар» үйіне шабуылын қайта жаңғыртты. Король әскері Дуглас графының жеріне басып кіріп, Англияға қашуға мәжбүр етті. [[Аркингольм түбіндегі шайқас|Аркингольм түбіндегі шайқаста]]та Дугластың жақтастары жинаған әскер талқандалды, Морей графы қаза болды. Королдің қысымымен, 1455 жылы тамызда [[Шотландия парламенті]] Дуглас пен оның жақтастарына опасыздық деген айып тағылып, олардың мүлкін тәркілеуге шешім қабылдады.

Ірі ақсүйектерді құлату патшаға жаңа режимді құруға мүмкіндік берді: Яков II-нің титулдар мен жерлерді жаппай тарату орта санаттағы ақсүйектер өкілдерінен граф атағын алған және королдік билікпен тығыз байланысты «жаңа асыл тектілер» құруға үлес қосты ([[Гордондар]], [[Кэмпбеллдер]], [[Синклер кланы|Синклерлер]]). Тағы Яков II шақыруы патша билігінің соңында тұрақты болатын парламенттің қолдауына сүйене алды. Парламент арқылы Шотландияда мемлекеттік билікті нығайтуға жәрдемдесу үшін маңызды іс-шаралар өткізілді: ұрпақтан-ұрпаққа берілетін лауазымдарды жою, сот жүйесінің реттелуі, королдік домен жерлерінің көп бөлігін, оның ішінде ең маңызды шотландтық қамалдарын қоса алғанда ([[Эдинбург сарайы|Эдинбург]], [[Стерлинг сарайы|Стерлинг]], [[Дамбартон сарайықамалы|Дамбартон]]), парламентке мүлкін алу қажеттілк принципін енгізу.

Королдік қазынаның қаржылық жағдайы «Қара Дугластың» мүлкін тәркілегеннен кейін жақсарды: патшаның доменінен түсетін кірістер, тәркіленген жер мен кедендік төлемдердің жалпы сомасы жылына шамамен 10 мың фунтқа жетті. Алайда елідің көптеген аймақтарының құлдырауына әкеп соқтырған анархия мен азаматтық соғыстар жылдары салықтарды алу тәжірибесіне қайта оралуға мүмкіндік бермеді: ел сол қалпы әмбебап салық салусыз өмір сүрді. Яков II-нің билігі кезінде феодалдық міндеттемесіз «фью-фарминг» шартына сәйкес жерді беру тәжірибесі кеңейтілді, тек патшаға ақшалай үлес төлеген жағдайда ғана, бұл [[Вассалдық|вассалдық]] жүйенің ыдырауын көрсетті.

1451 жылы Яков II заңгерлік білім беруді дамыту мақсатында [[Глазго|Глазгоде]]де екінші шотландық [[Глазго университеті|университетті]] құрды.

Яковтың II сыртқы саясаты, тұтастай Англияға дәстүрлі қарсылық аясында қалды. Король Шотландия, [[Франция патшалығы|Франция]], [[Дания патшалығы|Дания]] және [[Кастилия мен Леон патшалығы|Кастилиядан]] анти-ағылшын одақ құруға тырысты, алайда сәтсіз аяқталды. 1456 жылы Англияда [[Алқызыл мен Ақ раушан соғысы|Алқызыл мен Ақ раушан соғысының]]ның басталуын пайдаланып, Яков II [[Нортумберленд|Нортумберлендке]]ке жорыққа шықты. [[Ланкастерлер|Ланкастерді]] 1460 жылдың шілде айында [[Нортгемптон түбіндегі шайқас|Нортгемптон түбіндегі шайқаста]]та жеңгеннен кейін, патша анасы жағынан Ланкастерге жатады, қайтадан ағылшындар жеріне үлкен әскермен кіріп, [[Роксборо|Роксбороны]]ны қоршады. Алдайда, жарылған зеңбіректің кездейсоқ сынық бөлігі, патшаны жаралады, Яков II сол жерде қайтыс болды. Роксборо бір аптадан соң құлады - бір ғасырдан астам уақыттан бері ағылшындардың қолында болған соңғы шотландтық бекіністердің бірі, ақырында, патшалыққа қайтарылды.