Релаксация

Релаксация (лат. relaxatіo — әлсіреу, азаю) — макроскопиялық физ. жүйелердегі (газдардағы, сұйықтықтардағы, қатты денелердегі) термодинамикалық тепе-теңдіктің орнығу процесі. Макроскоп. жүйе күйі параметрлердің көп санымен анықталады және осы параметрлердің әрбірі бойынша тепе-теңдіктің орнығуы әр түрлі өтуі мүмкін. Релаксацияның сандық сипаттамасы релакц. уақыты болып табылады. Мысалы, өткізгіштің электрондары тепе-теңдік қалпына 10-13 — 10-14 с ішінде келсе, Жер қыртысындағы кристалдық құрылымдардың тепе-теңдікке жуықтауы геол. дәуірлерге созылады. Физ. жүйе тепе-теңдік күйге бір параметрі бойынша жетіп, басқа параметрлері бойынша тепе-теңдіксіз күйде тұруы мүмкін. Релаксацияланатын жүйе әдетте жартылай тепе-теңдік күйлер арқылы өтеді. Релаксацияның барлық процестері жүйе энтропиясының артуы, қабаттаса өтетін тепе-теңдіксіз процестер болып табылады. Оларды зерттеумен физ. кинетика айналысады.