Қазақстандағы жемқорлық: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
«Коррупция в Казахстане» бетінен аударылып түзілді
ш Саруар Гулдана Абилхаирқызы (т) өңдемелерінен Esetok соңғы нұсқасына қайтарды
Тег: Rollback
 
1-жол:
[[Қазақстан]] әлі сыбайласқан жемқорлық деңгейі өте жоғары елдер қатарында. Бұл әлем елдеріндегі сыбайласқан жемқорлық деңгейін анықтайтын [[Transparency Іnternatіonal]] ұйымының 2008 жылғы қорытынды есебінде көрсетілген.
'''Қазақстан еліндегі сыбайлас жемқорлық''' - бұл елдің экономикалық және саяси дамуы үшін маңызды проблема. 2019 жылдың соңында Қазақстан 180 елдің тізімінде 113-ші орынға ие болып, 100-ден 34 ұпай жинады <ref>[http://archive.li/Y3LBz Kazakhstan Corruption Index | 1999-2019 Data | 2020-2022 Forecast | Historical | Chart]</ref>, ал бір жыл бұрын [[Transparency International ұйымы|Transparency International]] [[Жемқорлық|сыбайлас жемқорлық деңгейі]] бойынша Қазақстан елін 124-ші орынға шығарды (ол басқа бірнеше елдермен бөлісті). Ол кезде Қазақстанның толық ұпайы мүмкін 100-дің 31-ін құрады (ал 30-дан төмен ұпай «кең таралған жемқорлықты» білдіреді) <ref>[https://www.transparency.org/country/KAZ 3006681 TI Report Cover]</ref> . Бұрынғы президент Н.Ә.Назарбаев сыбайлас жемқорлыққа қарсы «қасиетті соғыс» жариялап, мемлекет пен қоғамның барлық деңгейлерінде сыбайлас жемқорлықпен күресу үшін «сыбайлас жемқорлыққа қарсы 10 шараны» <ref>[http://www.continent.kz/2008/03/9.htm КонтиненТ: Казахстан: политика, общество] {{Wayback|url=http://www.continent.kz/2008/03/9.htm|date=20130310010439}}. Continent.kz. Retrieved on 2011-02-03.</ref> қабылдауға бұйрық берді. 2014 жылдың соңында Қазақстан [[Transparency International ұйымы|Transparency International]] рейтингіне сәйкес сыбайлас жемқорлықты қабылдау деңгейі бойынша әлемдегі 175 елдің ішінде 126-орынға ие болды <ref>[http://www.transparency.org/cpi2014/results CORRUPTION PERCEPTIONS INDEX 2014: RESULTS]</ref> <ref>[http://www.nomad.su/?a=3-201412030015 Индекс восприятия коррупции 2014: честное развитие под угрозой]</ref> .
Қазақстан 2008 жылғы рейтинг бойынша 151-орыннан 145-орынға шықты (Бұрынғы кеңес елдері арасынан [[парақорлық]]тан тазалығы жағынан [[Грузия]] (67-орын), [[Армения]] (108) мен [[Украина]] (134) ғана [[Қазақстан]]ның алдында тұр). [[Сурет:Tabl-30-09-08.jpg|thumb]]
Қазақстанда зерттеулер 1999 жылдан бастап жүргізіле бастады. Егер сол кездегі елдегі сыбайласқан жемқорлық деңгейін (кестені қараңыз) алсаңыз, 2008 жылғы көрсеткіштен айырмашылығы аз. Қазақстанда сәл ілгерілеу болғанымен, индекс (2,2-2,8 балл) әлі төмен. Сыбайласқан жемқорлықтан арылған мемлекетте индекс 10 балды көрсетеді. Сол себептен, Қазақстан ең құрығанда 5 балл алуға ұмтылуы керек. Ал индексі 3 балға дейінгі кез келген елде сыбайласқан жемқорлық деңгейі өте жоғары болып есептеледі.
==Қазақстанда жемқорлық деңгейі өте жоғары салалар==
* Білім беру саласы. Бұл бағытта ешкімді жауапқа тартпайды.
* Денсаулық сақтау саласында да заңнама реттелмеген. Сыбайласқан жемқорлық болмаса да, өз қызметін пайдалану фактілері көп.
* Пәтер иелері кооперативтеріне қатысты да шағым жиі түседі.
* Соттардағы және кедендегі сыбайласқан жемқорлық деңгейі де әлі жоғары.
 
Бірнеше халықаралық ҮЕҰ Назарбаев үкіметін сыбайлас жемқорлыққа қарсы белсенділіктің көрінісін босатты деп айып тақты. 2010 [[Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы|жылы Еуропадағы Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымына]] төрағалық еткеніне қарамастан, ел ішіндегі және сыртындағы кейбір белсенділер «адам құқықтарын бұзу» және «кеңінен таралған сыбайлас жемқорлық» мәселелерін шешуге аз күш жұмсалды деп сендіреді. Назарбаевтар отбасының өзі Батыс үкіметтері ақшаны жылыстату, парақорлық және кісі өлтіру фактілері бойынша бірқатар тергеулерге тартылды. Осы тергеулердің ішінде « [[Қазақгейт|Қазақгейт»]] деп аталатын, соның нәтижесінде АҚШ әділет министрлігі Назарбаевтар отбасының кінәсін растамады және 2010 жылдың тамызында істі жауып тастады <ref>[http://www.justice.gov/opa/pr/2010/August/10-crm-909.html New York Merchant Bank Pleads Guilty to FCPA Violation; Bank Chairman Pleads Guilty to Failing to Disclose Control of Foreign Bank Account], Department of Justice, August 6, 2010</ref> .
 
Халықаралық Global Witness құқық қорғау ұйымы [[Қазақмыс|«Қазақмысты»]] компанияның иелері мен директорлары туралы ақпаратты жасырды деп айыптады, оның жеке Қазақстан елінің Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевқа тиесілі екендігінің дәлелдерін көрсетті <ref>{{Cite web|author=Асем Токаева.|date=|url=http://rus.azattyq.org/content/kazakhmys_global_witness_report/2098954.html|title=“Глобал Витнесс” выпустил обширный доклад с критикой "Казахмыса"|publisher=// rus.azattyq.org|accessdate=2012-3-13|archiveurl=https://www.webcitation.org/683G7vqvA?url=http://rus.azattyq.org/content/kazakhmys_global_witness_report/2098954.html|archivedate=2012-05-30}}</ref> .
 
Назарбаев үкіметіндегі бұрынғы министр [[Заманбек Қалабайұлы Нұрқаділов|Заманбек Нұрқаділов]] (кейінірек ол «қайтыс болды») Назарбаев Қазақстан шенеуніктері 1990 жылдары АҚШ-тың мұнай фирмалары үшін делдалдан миллиондаған доллар пара алды деген айыптауларға жауап беруі қажет деді. <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2005/11/14/international/asia/14kazakhstan.html|title=Ex-Kazakh Official Who Made a Threat Found Slain|accessdate=20 May 2010}}</ref>
 
== Қазақгейт ==
 
== Сонымен қатар ==
 
* [[Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі|Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл ұлттық бюросы (Қазақстан)]]
 
== Ескертулер ==
{{Дереккөздер}}
 
== Сілтемелер ==
 
* [http://avtoreferats.com/article/view/id/13148 Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілетті адамдардың сыбайлас жемқорлық қылмысы (криминологиялық және қылмыстық-құқықтық мәселелер)]
* [http://articlekz.com/article/4693 Қазақстандағы сыбайлас жемқорлық: оның алдын алу бойынша заңнамалық және ұйымдастырушылық-құқықтық шаралар және халықаралық тәжірибе)]
[[Санат:Қазақстандағы қылмыс]]