Мойынқұм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Мойынқұм''' – [[Оңтүстік Қазақстан]], [[Жамбыл]] облыстары жеріндегі құмды алқап. Солтүстігі мен шығысында Шу өзені аңғарымен, оңтүстігінде [[Қаратау]], Қырғыз Алатауы жоталарының бөктерімен шектеледі. Ауданы 37,5 мың км2. Оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа қарай 500 км-ге созылып жатыр. Мойынқұмның Шу өзеніне жалғасқан бөлігінің ені 15–30 км. Жер қыртысы палеозойлық тұғырдың майысқан (Шу синеклизасы) жерінде жатыр, беткі жағы шөгінді қабат. Шығыс бөлігі биіктігі 10–25 м, ұзындығы 1–2 км-дей жеке жалдарға бөлінген, жер бедері бұйратты. Орталық бөлігінде биіктігі 50 – 70 м құмды қырқалар қалыптасқан. Ойыстарда жер асты сулары тым жақын. Оңтүстік-шығысында және батысында жер асты сулары тереңіректе (35 – 50 м) кездеседі. [[Климат|Климаты]] өте қуаң континенттік. Қаңтардың орташа температурасы батысында –11,2С (Тасты ауданы маңында), шығысында – 2–7,5С (Үмбет ауданы маңында), шілдеде 26,9–25,6С. Ауаның ең төменгі температурасы –40 –44С. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 150–330 мм. Қардың қалыңдығы 10–15 см-ден аспайды. [[Сексеуіл]], [[жусан]], жүзгін, еркекшөп, теріскен, т.б. өседі. Ақбөкен, қарақұйрық, қоян, кірпі, қосаяқ, саршұнақ, т.б. мекендейді. Мойынқұм – мал жайылымы. Шұратты жерлері шабындық ретінде пайдаланылады. Үмбет мемлекеті аңшылық шаруашылығы және Андасай (Аңдысай) қорықшасы ұйымдастырылған.
'''Мойынқұм ''' – [[Балқаш]] көлінің оңтүстігіндегі құмды алқап. [[Құланбасы]], [[Малайсары]] және [[Көкшиелі]] тауларының солтүстік етегіне тіреледі. Абсолют биіктігі 460 – 800 м. Солтүстігі [[Сарыесікатырау құмы|Сарыесікатырау құмына]], шығысы [[Жетіжол]], батысы [[Жуанқұмға]] ұласады. Мойынқұм [[Іле өзені|Іле өзенінен]] [[Қаратал өзені|Қаратал өзеніне]] дейін 60 – 70 км-ге созылып жатыр, ені 35 км-ге жетеді. Солтүстік және солтүстік-батыс бөлігіндегі қырқа құмдардың биіктігі 20 – 30 м. Оңтүстік бөлігі [[Шеңгелді]] және [[Сарыбұлақ]] құрғақ арналарымен тілімделген. [[Еркекшөп]], [[жусан]], т.б. өсімдіктер өседі. Солтүстігінде жер асты сулары 100 м тереңдікте кездеседі. Күзгі, көктемгі мал жайылымы.
'''Мойынқұм''' – [[Бетпақдала|Бетпақдаланың]] солтүстігінде жатқан құм. [[Сарысу өзені|Сарысу өзенінің]] сол жағалауында. Абсолют биіктігі 200 – 260 м. Батыстан шығысқа қарай 100 км-ге созылып жатыр, ені 25 км-ге жетеді. Ауданы 1670 км2. Солтүстік-шығыс бөлігіндегі төбешікті қырқа құмдардың биіктігі 5 – 10 м, кей жерлерінде ол 15 – 20 м. Мойынқұмда теріскен аралас еркекшөп, [[жүзгін]], [[қоянсүйек]], [[құмсағыз]], [[қаңбақ]], [[құмаршық]] өседі. Тұщы жер асты сулары құм алабының шет жағында 1 – 2 м тереңдікте кездеседі. Мойынқұм – қысқы мал жайылымы.<ref>[[Балалар Энциклопедиясы]], 6 том.</ref>
== Сілтемелер ==
| |||