Рабат (қала): Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
80-жол:
== Тарихы ==
Б.з.б. III ғасырдан бастап [[Бу-Регрег]] өзенінің жағасында [[Финикиялықтар|пунилік]] [[Шелла]] елді мекені болды, оның негізгі кәсібі Карфагенмен сауда болды. 40 жылы римдіктер оны Сала Колония қаласына айналдырды. Шамамен 250 жылы қала берберлердің қолына өтті. 1146 жылы [[Әлмохаттар|Әлмохаттардың]] Марокконың Атлантикалық жағалауын жаулап алуы кезінде [[Абд әл-Мумин]]<ref>Britannica,
[https://www.britannica.com/place/Rabat Rabat], britannica.com, USA, accessed on July 7, 2019</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.encyclopedia.com/people/history/north-african-history-biographies/abd-al-mumin|title=Abd al-Mumin facts, information, pictures {{!}} Encyclopedia.com articles about Abd al-Mumin|website=www.encyclopedia.com|language=en|access-date=2017-12-22}}</ref> бұл жерде [[Андалусия|Андалусияға]] шабуыл жасау үшін бекініс салды. Қаланың қазіргі атауы алғаш рет 1170 жылы «жеңімпаз» дегенді білдіретін «Рибат әл-Фатх» түрінде жазылған.
Рабат өзінің ең гүлденген кезіне Абд әл-Муминнің немересі [[Жақып әл-Мансұр|Жақып әл-Мансұрдың]] (1184-1199) кезінде жетті, ол Әлмохад мемлекетінің астанасын [[Марракеш|Марракештен]] Рабатқа<ref>''History of Morocco'', Henri Terrasse, 1952</ref> көшірді. Ол қалада [[Ұдая Қасбасы]] бекінісін қоса көптеген құрылыстар салды, сонымен қатар әлемдегі ең үлкен мешітке айналуы керек болатын мешіттің құрылысын бастады. Оның [[Хасан мұнарасы|мұнарасы]] 86 м биіктікке жетуі керек еді, бірақ Жақып қайтыс болған кезде тек 44 м-ге дейін аяқталды, содан кейін құрылыс тоқтатылды. Аяқталмаған мұнараның сол дәуірдегі [[Севилья (қала)|Севильядағы]] [[Жиралда]] және [[Марракеш|Марракештегі]] [[Әл-Кутбия|Кутбия]] сияқты ғимараттарымен көп ұқсастықтары бар.
Жақып қайтыс болғаннан кейін Рабат құлдырай бастады. Әлмохад мемлекеті Испания мен Солтүстік Африка бөлігіндегі көптеген жерлерінен айырылды, бұл сайып келгенде оның күйреуіне әкелді. XIII ғасырда бүкіл Мароккоға [[Мариниттер]] әулетінің билігіне өтіп, Рабаттың экономикалық қуаты Маринидтердің астанасы Феске көшті. 1515 жылы саяхатшы әл-Уассан бүкіл Рабатта жүз тұрғын үй ғана қалған деп хабарлады. Рабаттың қайта тірілуі морисколардың Испаниядан қуылуымен байланысты. Көптеген [[Морисколар|морисколар]] Рабатқа қоныстанып, оның экономикалық өсуіне ықпал етті.
1627 жылы Рабат пен көршілес [[Сале (Марокко)|Сале]] қаласы Бу-Регрег республикасы<ref>{{статья|заглавие=The Republic of Salé (1627–1641/1666); an alternative pirate organization model?|издание={{Нп3|Management & Organizational History}}|том=12|номер=1|страницы=1—29|doi=10.1080/17449359.2017.1296773|issn=1744-9359|ref=Levant|язык=en|тип=journal|автор=Levant, Yves; Maziane, Leïla|число=2|месяц=1|год=2017}}</ref> ретінде бірікті. Республиканы осы қалаларды кемелерге шабуыл жасау үшін порт ретінде пайдаланған бербер қарақшылар басқарды. Қарақшылар 1666 жылға дейін Марокко [[Алауиттер]] әулетінің басқаруына біріктірілгенге дейін ешқандай орталық билікпен қақтығысқан жоқ. Алауиттердің Бу-Регрег республикасын өзіне бағындыру әрекеттері нәтижесіз аяқталды, ал соңғысы 1818 жылға дейін өмір сүрді. Тіпті, республика құлағаннан кейін де қарақшылар Рабат айлағын басқарды, бұл қарақшылар шабуылынан австриялық кеменің жоғалуынан кейін австриялық флоттың қаланы атқылауына алып келді.
1912 жылы [[Фес келісімі]] бойынша Франция Мароккода протекторат құрды<ref>{{Cite news|url=https://www.britannica.com/topic/history-of-Morocco|title=History of Morocco|encyclopedia=Encyclopedia Britannica |access-date=2017-12-22|language=en}}</ref>. Мароккодағы француз әкімшілігінің басшысы [[Юбер Лиотте]] астананы Фестен Рабатқа көшірді. Бұл шешімнің себептерінің бірі - Феске қауіп төндірген және үкіметтің бұл жерде болуын қауіпті еткен бербер көтерілістері. Сұлтан [[Мулай Жүсіп]] бұл шешіммен келісіп, Рабатқа көшті. 1913 жылы Лиотэ Анри Простқа әкімшілік ғимараттар орналасуы керек Рабаттың қазіргі кварталы Уил-Нувелді құруды тапсырды.
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Құрама Штаттар Рабаттағы бұрынғы француз авиабазасында әскери бөлім құрды. 1956 жылы Марокко тәуелсіздік алғаннан кейін, король [[V Мұхаммед]] үкіметі 1958 жылы Ливанға Американың интервенциясынан кейін<ref>Roman Adrian Cybriwsky, ''Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture'', ABC-CLIO, USA, 2013, p. 253</ref>, АҚШ әскери-әуе күштерінің Марокко базаларын қалдырғанын қалады. Құрама Штаттар 1959 жылдың желтоқсанынан бастап елден кетуге келісіп, 1963 жылға қарай Мароккодан толықтай шығып кетті.
Корол Рабатты астана етіп қалдырды.
== Климаты ==
== Әдебиет ==
| |||