Америка: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

|Тәуелді аймақтар = 23

=='''Тарихы'''==

Солтүстік Американың солтүстік шығыс жағалауы мен Гренландия аралын алғаш рет ХХ900 ғ.жылдар шамасында [[норман]]дар ашқанашты. Антиль аралын және Оңтүстік Американың солтүстік жағалауының бір бөлігін, Солтүстік Американың [[Кариб теңізі]] жағалауының оңтүстік бөлігін [[1492]]-[[1503]] жылдары [[Христофор Колумб]] ашқанашты. Бұл дүниенің жаңа бөлігі Италия теңізшісі [[Америго Веспучи]]дің есімімен аталған болатынаталды. Ол Батысбатыс жарты шардағы Христофор Колумбтың ашқан жерлері бұрын белгісіз болып келген дүниенің жаңа бөлігі екендігі туралы алғаш пікір айтқан болатынайтты. Христофор Колумб ашқанға дейін Американың байырғы халқы көптеген [[үндіс]] тайпалары мен [[эскимос]]тардан ғана тұрғантұратын. Европалықтар келіп, үстемдік жүргізгенде, жергілікті халықты адам төзгісіз қуғындау, қанау тәртібін орнатқанорнатты. Отаршылармен бірге неше түрлі аурулар келгенда келді, одан үндістер көп қырғынға ұшырап, күрт азайды, кейбір тайпалар мүлдем жоғалыпқұрып кетті. Олардың орнына Африкадан құлдар әкелінді. Американың қазіргі халқы бұрынғы европалықтардың ұрпақтарынан және құл болыпретінде әкелінген Африкалықтар мен жергілікті үндістердің араласуынан пайда болдыболған. Американың халқы [[антропология]]лық жағынан әр түрлі. Онда адамзаттың белгілі үш нәсілінің өкілдері ([[европеоид]], [[монголоид]], [[экваторлық негр-австралоид]] )араласып кеткен болатын. Американың әр бөлігінде бұлардың араласу сипаты әр түрлі. Саны жағынан ең көбі-европеоид, оның өкілдері Солтүстік Америка халқының 90 %-ыі, Оңтүстік Американың 1/3 бөлігі. Екінші орында - будандар. Олар-бірқатар елдердің ([[Мексика]], Орталық АҚШ-тағыАмерикадағы елдер, [[Венесуэла]], [[Парагвай]] т.б) негізгі халықтары. Үшінші орында - [[мулаттар]]. Венесуэланың, Бразилияның, АмерикаАҚШ-ныңтың, Кубаның Орталық Америкадағы бірқатар елдердің халықтары-солар. Монголоид нәсілінің ерекше тармағына жататын байырғы халық-үндістер болатын. Орталық және Оңтүстік Американың бірқатар аудандарында (Боливия, Венесуэла, Колумбия, Экуадор, Перу, Бразилия, Мексика, т.б) сақталған. АҚШ-та, Канадада және т.б. елдерде үндістер арнаулы резервацияларға қуылған. Америка халқының басым көпшілігі индоевропа отбасы тілдерінде сөйлейді. Америкада ағылшын тілі, Оңтүстік Америка мен Орталық Американың бірқатар елдерінде испан тілі, Бразилияда португал тілі өте басым. Канада мемлекетінде екі тілдің бірі -француз тілі, Гайти мен Вест-Үндістанның ұсақ аралдарында да солай. Үндістер-[[кечуа]], [[аймара]], [[ацтек]] және т.б өз тілдерін белгілі бір шамада сақтап қалған, ал Африка халықтарының тілдері олардың этникалық топтарының біреуінде де сақталмаған. Америкадағы ұлттардың сан жағынан көбі: американдар, ағылшын-канадалықтар, мексикандар, бразилиялықтар, колумбиялықтар, аргентиндер, кубалықтар және т.б. Америкада-50 ел бар, 26-сы тәуелсіздік алған мемлекеттер, 24-і отарлар. 2-ші дүние жүзілік соғыстан кейін Американың саяси картасында біраз өзгерістер пайда болды. Халықтық революцияның жеңуі нәтижесінде Америкада тұңғыш социалистікСоциалистық мемлекет-Куба пайда болды. Америкада саяси суверенді жаңа мемлекеттер бар. Олар: Гаина, Ямайка, Тринидад, Тобаго, Барбадос құрылды.