Ғылыми фантастика: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Ғылыми-фантастика өнердегі дербес жанр ретінде 20 ғ-да қалыптасқанымен, оның қайнар бастаулары ежелгі әпсаналарда, ауыз әдебиетінде жатыр. Оған қиял-ғажайыптық, ертегілік қасиет те тән. [[Фантастика]] (грек. phantasіa – қиялдау, phantastіke – қиялдау өнері) ұғымының өзі де қиялдану өнеріне байланысты пайда болған. Қазіргі әдебиеттану мен өнертану ғылымында фантастиканың «ертегілік» және «ғылыми» белгілерінің ара-жігі ажыратылмаған. Әдебиетте ғылыми-фантастика – ғылыми поэзия және ғыл. проза болып, екі пішімде қалыптасты. <br />

Ғылыми поэзия терминін әдебиеттану саласында алғаш француз поэзиясының теоретигі [[Рене Гиль]] «Сөз туралы трактат» (1896) еңбегінде қолданды. Ол ғылыми поэзияның белгілері ежелгі дәуір әдебиетінің өкілі [[Лукреций Кар]]дың «Заттың табиғаты» поэмасында көрініс тапқанын мысалға келтіреді. Поэзиядағы ғылыми-фантастика жалпы фантастикалық арнадан бөлекше, философия-әлеумметтік бағыттағы мүмкіндігімен ерекшеленеді. Ғылыми-фантастика прозаның барлық жанрында (роман, повесть, әңгіме, т.б.) қарқынды дамып, көркем әдебиеттің арналы саласына айналды. Қазіргі қазақ әдебиетіне ғылыми-фантастика дербес жанр ретінде 20 ғ-дың 70–80-жылдары республика жазушыларының шығармалары арқылы қалыптасты. Зерттеушілер қазақ әдебиетіндегі ғылыми-фантастика жанрының алғашқы белгілерін ертегілерден («[[Ер Төстік]]», «[[Ұшқыр кілем]]», т.б.), аңыздарын («[[Қорқыт ата]]», «[[Баба түкті шашты Әзи]]з», т.б.) таратып, болашақты болжай білген халық қиялының ұшқырлығына тәнті болуда. Кинода ғылыми-фантастика жанры 20 ғ-дың басында қалыптаса бастаса, ал бейнелеу өнеріндегі ғылыми-фантастика жанры көбінесе көркем шығармалардың сюжеттері негізінде қалыптасқан.