Спарта: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
4-жол:
==Мемлекеттік құрылым==
[[file:Capital Lambda.svg‎|thumb|Спарта таңбасы]]
[[Гомер]]дің “[[Илиада]]” шығармасына қарағанда, Спарта [[Лаконика]]ның ахейялық 12 қауымының бірі. Б.з.б. [[12 ғасыр]] шамасында дорийліктер [[Пелопоннес]]ке басып кіріп, Спарта қоныстарын қиратты. АрхеологиялыұАрхеологиялық мәліметтер бойынша жаңа дорий қонысы Спарта деген атпен б.з.б. 10 – 9 ғасырларда басқа жерде – Эврот өзеннің жағасында пайда болған. Б.з.б. 8 – 6 ғасырларда Спарта көрші аймақтар: батыста [[Мессания]]ны, шығыста [[Клаурия]]ны жаулап алды. Спартаның барлық жері мемлекеттік меншігіне алынды. Бұл жерлер Спартаның толық құқылы азаматтары – спарталықтарға мұра ретінде пайдалануға берілді. Жерді басыбайлы құлдар – илоттар өң-деді. Ал Спартаның бұрынғы жергілікті халқы – периэктер (жеке басы ерікті, бірақ саяси құқы жоқ) қолөнермен және саудамен айналысты.
 
Спарталықтардың өздері жеті жасынан әскери қызметке тартылды. Спартаның саяси құрылысы рулық-тайпалық сипатта болды. Халық жиналысы ([[апелла]]) жоғарғы орган саналды. Мемлекетті екі әулеттен ([[Еврипоний]] және [[Ашад]]) шыққан екі патша басқарды. Олар әскери жасақтарға жетекшілік етіп, бірқатар діни міндеттерді жүзеге асырып отырды, ал ішкі және сыртқы саясаттың аса маңызды мәселелерін ақсақалдар кеңесі ([[герусия]]) шешті. Экономикаалық жағынан Спарта қолөнер мен саудасы нашар дамыған, рулық қатынастар сақталған аграрлық қауым болды. Сәулет өнері мен өнерге мән берілмеді. Заңдар өте қатал болып, тәуелді халықты аяусыз қанады. Б.з.б. 6 ғасырдың аяғында Спарта [[Пелопоннес]] одағын басқарып, бүкіл [[Грекия]]да билік жүргізу үшін [[Афины]]мен Пелопоннес соғысын (б.з.б. 431 – 404) жүргізді. Спарта жеңіске жетіп, біраз уақыт Грекияда үстемдік құрды. Бірақ билеушілердің ішкі дағдарысы Спартаның соғыс күшін әлсіретті. Ол б.з.б. 371 – 362 жылы болған соғыстарда өз қарсыластарынан күйрей жеңілді. Б.з.б. 338 жылы Спарта [[Македония]]ға, ал 146 жылы [[Рим империясы|Римге]] бағынып, мемлекет ретінде жойылып кетті.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Спарта» бетінен алынған