Кәдімгі қалқантұмсық жылан: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Galymmurat (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ Тег: VisualEditor Mobile edit Mobile web edit Кеңейтілген мобильді өңдеу |
||
18-жол:
'''Кәдімгі қалқантұмсық жылан''' ({{lang-la|Gloydius halys}}) – [[қабыршақтылар]] отряды [[сылдырмақты жыландар|шұңқырбасты жыландар]] тұқымдасына жататын жылан, өте улы сылдырмақты жыландардың өкілі. Қазақстанның оңтүстігінде жазық жерде, [[тау]]лы ([[теңіз]] деңгейінен биіктігі 3000 м-ге дейін) аймақтарда мекендейді. Бұл тау орманында, көбінесе жусанды, бидайық өскен алқапта, ши арасында, тоғайда және бұталы өсімдіктер өсетін жерлерде, жартастардың арасында, шабындықтарда мекендейді.
Сарғыш сұр түсті денесінде көлденең күңгірт жолақтар, не алқызыл теңбілдер болады. Бірақ мекендеген жеріне сай оның түсі де құбылмалы келеді: күңгей əрі құрғақ тастақты жерде қаралтым, ал теріскей шөбі шүйген жерде сұрғылтым өңді болады. Дене тұрқы 50 – 60 см, ең ірілері 75 – 80 см, басы жұмыртқа тәрізді және мойнынан айқын ажырап тұрады; жотасы сары не сұр, көмкерілген қара дақтары болады, тұмсығында күңгірт төрт бұрышты дағы бар. Желкесінде аттың тағасы тәрізді қара дағы бар. [[Дала сұржылан]]ынан негізгі айырмашылығы – танау тесігі мен көзі арасында шұңқыры болады. [[Қазан]] – [[қараша]] айында ұйқыға кетіп, [[наурыз]] – [[мамыр]]да оянады. Жыныстық жағынан 3 жылда жетіледі. Аналығы шілде айында ұзындығы 16 – 19 см-дей 3 – 12 (көбінесе 6 – 8) баласын жұмыртқалай тірі туады. Бір маусымда 3 рет түлейді. Негізгі қорегі – ұсақ [[кемірушілер]], [[кесірткелер]], ұсақ [[құстар]], [[жәндіктер]]. Жемін кешқұрым, түнде, оңтүстік аудандарда күндіз де аулайды.
Қалқантұмсық жылан – өте улы, оның уы адамға, малға (әсіресе жылқыға) қауіпті. Уы дәрі жасау үшін медицинада пайдаланылады.<ref>Қазақстан Республикасының табиғаты 3 том, 2 бөлім</ref>
| |||