Қайғы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: thumb|right|300px|ҚАЙҒЫ '''ҚАЙҒЫ''', қасірет – 1) а...
 
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
[[Сурет:Filmmaking_of_%22Black_Thursday%22_on_ulica_%C5%9Awi%C4%99toja%C5%84ska_in_Gdynia_-_09.jpg|thumb|right|300px|ҚАЙҒЫЕл қайғысы]]
'''ҚАЙҒЫ''', қасірет – 1) адамның азалы жан [[сезім|сезімі]] мен қапалы көңіл-күйінің белгісі. Қазақ халқының дүниепайымындағы “өмір“[[өмір]] мен өлім”[[өлім]]” ұғымы бойынша “тумақ бар жерде өлмек бар” және өлім барлық адамға тән. Жақын, қимас кісісінен айырылғанда, [[қаза]] үстінде, қаралы жағдайда жылау, егілу, аза тұту адамның адамдық қасиеті. [[Абай]] 5-қара сөзінде: “Көкірек толған қайғы кісінің өзіне де билетпей, бойды шымырлатып, буынды құртып, я көзден жас болып ағады, я тілден сөз болып ағады”, – дейді. Ауыр қайғыны жеңілдету, бөлісу, шер тарқату, өлімнің орны мен қадірін білдіру барысында жоқтау айту және жаны жаралы, жылаулы адамды жұбату – қазақтың ежелгі ғұрпы. Қайғыға қарама қарсы сезім – [[қуаныш]]. Қайғы – адам өміріне [[бақытсыздық]], қуаныш – бақыттылық күй әкеледі. Бірақ “мәңгілік“[[мәңгілік жан”жан]]” ұғымына сәйкес, қысқа ғұмырда бақыттылық та бақытсыздық та тұрлаусыз немесе алма-кезек ауыспалы. Бір күйден екінші күйге өту туралы физикалық заң шеңберіне сыймайтын өмір сүру қалпында адам жаны қуаныш-шаттықта көбірек болуға ұмтылғанымен, сол жолда тағы да қайғыға кез болмақ. Соның бірі – [[ғашықтық]]. Сүйген жанға қол жетпеу, [[ынтызарлық]] – жар махаббатының қайғысы болса, [[рухани жетілу]], өмір мәнін іздеу, хаққа қауышуға ұмтылу – кемел адам қайғысы.
2) [[Соғыс]], [[аштық-ашаршылық]], [[зұлмат]], [[рухани дағдарыс]] жағдайындағы қоғамдық [[көңіл-күй]] көрінісі. Ел басына күн туғанда қоғам өмірінде жабығу мен жабырқау, торығу мен тарығу секілді уайым, ащы зар, қасірет сарыны орын алады. Ел мен жер Қ-сықайғысы әлеумет Қ-сынақайғысына ұласып, тұтастай халық азап шегіп, терең мұң, ауыр налаға бой алдырады. [[Жоңғар шапқыншылығы]] тұсындағы ұлы қырғын (“Қаратаудың басынан көш келеді, Көшкен сайын бір тайлақ бос келеді”), [[орыс отаршылдығы]] орнаған зар заман, [[Қазан төңкерісі|Қазан төңкерісінен]] кейінгі [[ашаршылық]] пен зұлмат, [[қуғын-сүргін]] кезеңде қазақ қоғамын [[босқындық]] пен бодандыққа киліктірген бүгінгісінен баз кешу сарынынан туған [[өкініш]] пен [[өксік]] жайлады. Басынан бағы тайып, тұрлаусыздық, [[күншілдік]] пен [[сатқындық]], азғындық, жалғандық жайлап, жүрер бағыт таппай, рухани дағдарған елдің тауқымет-тақсіреті Абай шығарм-ндашығармаларында көрініс тапты: “Ел бұзылса, құрады шайтан өрмек, Періште төменшіктеп, қайғы жемек”,“ Мұңдасарға кісі жоқ сөзді ұғарлық”, “Жүрегім менің қырық жамау, Қиянатшыл дүниеден”, “Ішім толған у мен өрт, сыртым дүрдей...”. Сондай-ақ, Абай ел Қайғысыменқайғысымен дерттенбей, қара басының қамы, қу дүние үшін жанын жалдап, арпалысып, мал қайғысымен жүрген адамды “Малға достың мұңы жоқ малдан басқа” деп, надандық, тоғышарлықпен өткізген бос өмірге ашынады.
 
<ref name=source1>А. Мамашұлы мақаласы</ref>
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Қайғы» бетінен алынған