Басқамыр: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Басқамыр''' — ортағасырлық қала орны. [[Қарағанды]] облысы [[Жезқазған]] қаласынан 83 км жерде, Жезді өзенінің сол жағалауындағы, [[Талдысай]] өзенінің құйылысында. Алғаш Ә.[[Марғұлан]] зерттеген. Кейін археологтар С. [[Жолдасбаев]], Ж. [[Смаилов]] кең ауқымды зерттеу жұмысын жүргізді. Басқамыр — кешенді құрылыс. Құрамына қаладан басқа 2 мазар, аттас зират, 2 км жердегі биіктігі 3,5 м тастан қаланған қарауыл мұнарасы, 0,8 км жердегі [[Сарыбұлақ]] қайнарынан басталып, қала айналасына тартылған арықтар жүйесі, 1,3 км қашықтықтағы тереңд. 20 м [[шахта]], кірпіштерден қаланып, еденіне тас төселген, қала маңындағы жеке құрылыс кіреді. Қаланың орны шаршы. Қабырғаларының ұзындығы 80 метрге жақын. Ортасында трапеция пішіндес (26.23 м) цитаделі бар. Қаланың сырты да, цитаделі де ормен және одан шыққан жал топырақпен қоршалған. Сыртқы жалдың ені 5—7 м, биіктігі 1,4 м. [[Цитадель|Цитадельдің]] жалының жалпақтығы 12 м, биіктігі 2,3 м. Қаланың ішкі солтүстік бұрышында арық бойымен келетін ауыз су сақталатын шұңқыр бар. Қаланың ауданы 310 м² бөлігінде қазба жұмысы жүргізілді. Цитадельдің ішкі қабырғаларына жапсарлас салынған 7 бөлменің орны ашылды. Едендері балшықпен сыланған. Ішінде диаметрі 0,5—0,9 м, тереңдігі 0,3 м ашық ошақтармен қатар күйдірілген кірпіштен қаланған пеш кездесті. [[Цитадель]] бұрышында биіктігі 2,3 м мұнара қалдықтары сақталған. Ішінен қыштың сынықтарынан басқа тас, ағаш және металдан (темір, мыс, қола) жасалған бұйымдар көп табылды. Әсіресе, мыстан құйылған (ұзындығ 10 см) “[[ескек]]” тәрізді құлақ шұқығыш, темір пышақтар мен жебе ұштары, қорамса ілгіштің алар орны ерекше. Басқамыр қаласынан табылған қыштардың құрамы Аяққамыр қаласының қышының құрамына ұқсас. Мұның бәрі ортағасырларда Орталық Қазақстанды мекендеген оғыз-бесене тайпалары мәдениетінің айқын көрінісі. Зерттеулер мен заттай деректер Басқамыр қаласының 8—11 ғасырларда болғанын дәлелдейді.
*Маргулан А.Х., Остатки оседлых поселений в Центральном Казахстане. Археологические памятники Казахстана, А.-А., 1978;▼
*Жолдасбаев С.Ж., Типы оседлых поселений казахов по данным археологических исследований Южного и Центрального Казахастана (XV — XІX вв.). Прошлое Казахстана по археологическим источникам, А.-А., 1976;▼
<ref name=source1> Қазақ энциклопедиясы </ref>
Line 7 ⟶ 5:
<references/>
▲*Маргулан А.Х., Остатки оседлых поселений в Центральном Казахстане. Археологические памятники Казахстана, А.-А., 1978;
▲*Жолдасбаев С.Ж., Типы оседлых поселений казахов по данным археологических исследований Южного и Центрального Казахастана (XV — XІX вв.). Прошлое Казахстана по археологическим источникам, А.-А., 1976;
*Смаилов Ж.Е., Памятники археологии Западной Сарыарки. Средневековые городища и поселения, Балхаш, 1997.
==Сілтемелер==
| |||