Сомбреро галактикасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш clean up, replaced: англ. → ағылш. using AWB
ш https://emle.kz/uploads/files/b075e9dd7588af946e376c24993e166a.pdf - 29-бет
2-жол:
'''Сомбреро галактикасы''' (Messier 104, [[Ағылшын тілі|ағылш.]] M 104, NGC 4594, [[Қазақ|қаз]]. Мессье 104, М104, "Шиқалпақ галактикасы" деп те атауға болады, "сомбреро" [[Мексика]]лық қалпақ үлгісін көрсетеді) — [[Бикеш шоқжұлдызы]]ндағы Sa-Sb түріндегі спиралді (үйрілмелі) галактика есептеледі. Оның жарқырауы +8.7, жерден 28 млн жарық жылы қашықтықта орналасқан. Бұл галактиканың диаметрі шамамен 50 000 жарық жылы, үлкендігі [[Құс жолы]] галактикасының 30% -шамасында.
 
Астрономдар алғашында оны сақинасы кішкентай, нәзік спиралді галактика деп түсінген болатын. Бірақ [[Спитцер ғарыш телескобытелескопы]] түсірген суреттерге негізделгенде, айналасындағы "қалпақ жиегі жолағы" бұрынғыдан әлдеқайда ауқымды эллипис галактика екендігі мәлім болды.<ref>[http://www.space.com/15428-sombrero-galaxy-spitzer-photo.html] Famous Sombrero Galaxy Shows Surprising Side</ref> Бұл галактиканың [[жұлдыз шамасы]] +9.0 болып, жай телескоптармен де байқауға болады. Кейбіреулердің айтуынша, Сомбреро галактикасы Құс жолының 10 млн мегапарсек (megaparsecs) радиусы аумағы ішіндегі ең жарық галактика есептеледі екен.<ref name="Karachentsev2004">{{cite journal
| author=Karachentsev, Igor D. | author2=Karachentseva, Valentina E. | author3=Huchtmeier, Walter K. | author4=Makarov, Dmitry I.
| title=A Catalog of Neighboring Galaxies
29-жол:
| pages=315-390бет
| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1997ApJS..112..315H }}</ref> Өзек өңірден ионданған газдар байқалады, тек олар әлсіз ионданған (яғни, атомдар тек аз санды электрондарын ғана жоғалтқан). Ионданған газдардың энергиясы әлі де таласты тақырып болып келеді. Кейбір бұл түрдегі галактикалардың энергиясы [[жұлдыз қалыптасу өңірі]]ндегі өте ыстық жас [[жұлдыз]]дардан келсе, кейбірінде энергияны галактика өзегі қамдайды (әсіресе аса алып [[қара құрдым]]ы бар өңірден келетін энергия). Инфрақызыл спектроскопияны бақылау арқылы Сомбреро галактикасының өзегінде жұлдыз пайда болу әрекеті байқалмады. Бірақ бір [[Аса алып қара құрдым]] бар екені расталуда. Ол Сомбреро галактикасының газының иондануын энергиямен қамдап жатса керек.
[[Сурет:M104 ngc4594 sombrero galaxy hi-res.jpg|thumb|right|300px|Хаббл ғарыш телескобыментелескопымен (HST) тартылған Сомбреро галактикасы (M104), сурет иесі: HST/NASA/ESA.]]
 
== Өзегіндегі Қара құрдым ==
1990 жылы John Kormendy басшылығындағы зерттеу тобы аталған галактика өзегінде аса алып [[қара құрдым]] бар екенін анықтады.<ref name="kormendyetal1996">{{cite journal
| author=J. Kormendy, R. Bender, E. A. Ajhar, A. Dressler, S. M. Faber, K. Gebhardt, C. Grillmair, T. R. Lauer, D. Richstone, S. Tremaine
| title= Хаббл ғарыш телескобытелескопы анықтаған 1 X 10 9 Mʘ Қара құрдым NGC 4594 орналасқан.
| journal=Astrophysical Journal Letters
| year=1996
| volume=473
| pages=L91-L94
| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1996ApJ...473L..91K }}</ref> Аталған топ CFHT телескобытелескопы мен Хаббл ғарыш телескобыныңтелескопының спектроскоптық деректеріне негізделіп, бұл галактиканың ядросының массасы күн массасының 1 млрд есесіндей (10<sup>9</sup>M<sub>ʘ</sub>) үлкен болғанда ғана (аса алып қара құрдым шамасында) бұл галактиканың ядросындағы жұлдыздар өзгерісінің жылдамдығын оң түсіндіруге болады деп есептеді. Бұл жақын галактикалар арасында мөлшерленген ең алып [[Қара құрдым]] есептеледі.
 
== Синхротронды сәулелену ==
118-жол:
== Сыртқы сілтеме ==
* [http://www.seds.org/messier/m/m104.html Messier 104, SEDS галактикасы]
* [http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/2003/28/image/a Хаббл ғарыш телескобытелескопы сайты: Сомбреро галактикасының суреттері]
* [http://www.spacetelescope.org/images/html/opo0328a.html Еуропалық ғарыш агенттігі/Хаббл M104 суреті]
* [http://www.nightskyinfo.com/archive/m104_galaxy/ NightSkyInfo.com - M104, Сомбреро галактикасы]