Қызғалдақ: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
17-жол:
}}
'''Қызғалдақ'''<ref>[[Маңғыстау энциклопедиясы]], Алматы, 1997;</ref> ({{lang-la|Tulipa}}) – [[Лалагүлдер тұқымдасы|лалагүлдер]] тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін [[пиязшық]]ты өсімдік. Қазақстанның далалық аймақтарында жиі кездеседі, 32 түрі бар, оның 11 түрі – Қазақстанның [[Эндемик|эндемигі]] болып саналады. Бұлардың биіктігі 3 – 50 см. Сабағы жұмыр, тік өседі. Тамырымен жалғасқан буынында пиязшығы болады.<ref>Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8</ref> Гүл қоршауы ақ, қызыл не сары. Жемісі – [[қауашақ]]. Қызғалдақтың пиязшығын күзде гүлі түскеннен кейін жинап алып, оны құрғақ, салқын жерде сақтап, көктемде егеді. Қызғалдақ әсемдік және гүлінен хош иісті зат алу үшін өсіріледі. Қызғалдақтың өте сирек кездесетін 13 түрі (Альберт қызғалдағы, [[Борщов қызғалдағы]], [[Грейг қызғалдағы]], [[Кауфман қызғалдағы]], [[Шренк қызғалдағы]], т.б.) қорғауға алынып, [[Қазақстанның Қызыл кітабы|Қазақстанның “Қызыл кітабына”]] енгізілген.<ref>[[Балалар Энциклопедиясы]], 6 том.</ref>
Қызғалдақ (латын.-Tulipa, түрік.-Lale, орыс.-Тюльпан) дархан даланың, көктеудің, қырдың және маусымдық қоныстың сәні екені белгілі. Қызғалдақ – Жаратушы Иенің адамзатқа берген сыйы. Ол көктемде гүлдеп, кең жазира қазақ даласын ғажайып бір күйге бөлейді. Бір қызығы: екі жыл өмір сүретін бұл нәзік гүл көктем келіп, шуақты Наурыз айы туғанда, бар жоғы 7 күн, кейде 15 күнге дейін гүл ашып тұрады екен. <ref>[[Балалар Энциклопедиясы]], 6 том.</ref>
Барлық қызғалдақтар - жазғы ыстық құрғақ, қысы суық және қысқа жылы және ылғалды бұлақтары бар таулы, далалы және шөлді аймақтардағы өмірге бейімделген типтік эфемерлік геофиттер. Қызғалдақтың тұқымнан гүлденген өсімдікке дейін дамуы үшін үш-жеті жыл қажет. Нарцисстен айырмашылығы, шамдардың буындары жыл сайын өзгеріп отырады.
| |||