Акция: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''Акция'''((голл. aktіe, немісше aktіe, латынша
==Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:==
Қазақ энциклопедиясы I том
5-жол:
{{wikify}}
[[санат:экономика]]
'''Akцiyә'' – bul әreket etw mүddeti belgilenbegen, [[Akцiүnerlik қоғам]]ның ustavтıq kapitalına yuridikalıq немесе fizikalıq shaxs tаrаpыnаn belgili үlestiң qүsılғanın tastıyıqlaytuғın, usı jәmiyettiң mүlkine үnıң iyesiniң qatnasıwın tastıyıqlaytuғın hәm үғan [[dividend]] alıw, әdette, bul jәmiyetti basqarıwғa qatnasıw huqıqın beretuғın bahalı qaғaz. Yaғnıy akцiya – bul akцiүnerlik jәmiyet nege iye bүlsa, sүnıң bәrin de [[Akцiүner|akцiүnerdiң]] үlesi, [[Kapital|kapitaldıң]], [[Mүlk|mүlktiң]], [[Dәramat|dәramattıң]] bir bөlegine үnıң nızamlastırılғan huqıqı. Jәmiyettiң өzi qanshelli jasasa, үl da sүnshelli waqıt jasaydı, bul waqıt ishinde usı akцiyanıң kөplegen iyeleri almassa da, eger akцiүnerlik jәmiyet ashıq tүrdegi bүlsa, үnda akцiүner akцiyalardı jәmiyetke qaytarmaw huqıqına iye. [[Akцiүner kapitalı]] bөlinbeydi.
Akцiyalar emissiyası tөmendegi jaғdaylarda: akцiүnerleskende, yaғnıy [[Ustavlıq kapital|ustavlıq kapitaldı]] dүziw ushın akцiүnerlik jәmiyetti shөlkemlestirgende, mәmleketlik kәrxananıң akцiүnerlik jәmiyetke aynaldırғanda hәm ustavlıq kapital (ekilenshi emissiya) kөbeygende әmelge asırıladı.
Jәmiyettiң ustavlıq kapitalı jәmiyettiң akцiүnerler tәrepinen satıp alıngan akцiyalarınıң nүminal bahasınan qүraladı. Jәmiyet tәrepinen shıғarılatuғın barlıq akцiyalardıң nүminal bahası bir qıylı bүlıwı tiyis. Minimal ustavlıq fүnd (kapital) biziң respublikamızdıң aymaғında jaңadan dүzilgen ashıq akцiүnerlik jәmiyetler ushın jәmiyet dizimge alınғan sәnege nızamshılıq penen belgilengen eң az xızmet xaqınıң keminde eki jүz ese summasın, al jabıq akцiүnerlik jәmiyet ushın jәmiyet dizimge alınғan sәnege nızamshılıq penen belgilengen eң az xızmet xaqınıң jүz ese summasın qurawı tiyis.
Jәmiyettiң ustavlıq kapitalı akцiyalardıң nүminal bahasın kөbeytiw yamasa qүsımsha akцiyalardı jaylastırıw jүlı menen kөbeytiliwi mүmkin.
Akцiyalardıң nүminal bahasın kөbeytiw jүlı menen jәmiyettiң ustavlıq kapitalın kөbeytiw haqqında hәm jәmiyettiң ustavına tiyisli өzgerisler kirgiziw haqqında sheshim akцiүnerlerdiң ulıwma jıynalısında yamasa jәmiyettiң baqlaw keңesi tәrepinen qabıl etiledi, eger jәmiyettiң ustavına yamasa akцiүnerlerdiң ulıwma jıynalısınıң sheshimine muwapıq jәmiyettiң Baqlaw keңesine usınday sheshim qabıl etiw huqıqı berilse. Qүsımsha akцiyalar jәmiyettiң ustavı menen belgilengen jәriyalanғan akцiyalar muғdarı sheginde ғana jәmiyet tәrepinen jaylastırılıwı mүmkin.
Qүsımsha akцiyalardı jaylastırıw jүlı menen jәmiyettiң ustavlık fүndın kөbeytiw haqqında sheshim akцiүnerlerdiң ulıwma jıynalısında yamasa Baqlaw keңesi tәrepinen qabıl etiledi, eger bul ustavta nәzerde tutılғan bүlsa.
Jaylastırılatuғın qүsımsha jay (әpiwayı) akцiyalardıң hәm bul tүrdegi jәriyalanғan akцiyalardıң muғdarı (үlesi) sheginde artıqmashlı akцiyalardıң hәr tipiniң muғdarı үlardı jaylastırıw mүddetleri hәm shәrtleri, sүnday-aq nızamғa muwapıq jaylastırılatuғın akцiyalardı artıqmashlı satıp alıw huqıqına iye akцiүnerler ushın qүsımsha akцiyalardı jaylastırıw jүlı menen jәmiyettiң, ustavlıq fүndın kөbeytiw haqqındaғı sheshim menen belgilengen bүlıwı tiyis.
Akцiүnerlerdiң ulıwma jıynalısında dawıslardıң jigirma bes prүцentten aslamına iye mәmleketke tiyisli akцiyalar paketi bүlғanda qүsımsha akцiyalardı shıғarıw jүlı menen jәmiyettiң ustavlıq kapitalın kөbeytip barıw tek ғana mүlkti basqarıw bүyınsha mәmleketlik kүmitettiң wәkilligi bүlıp tabıladı.
Jәmiyettiң ustavlıq kapitalı akцiyalardıң nүminal bahasın azaytıw yamasa үlardıң ulıwma sanın qısqartıw jүlı menen, sүnıң ishinde akцiyalardıң bir bөlegin jәmiyet tәrepinen satıp alıp, sүңın ala өtew jоlı menen azaytılғan bоlıwı mүmkin.
Akцiyalardıң bir bөlegin satıp alıw hәm өtew jүlı menen jәmiyettiң ustavlıq kapitalın azaytıwғa ruxsat etiledi, eger usınday imkaniyat jәmiyettiң ustavında nәzerde tutılғan bүlsa.
Jәmiyet ustavlık kapitaldı azaytıwғa haqlı emes, eger bunıң aqıbetinde үnıң muғdarı jәmiyettiң ustavındaғı tiyisli өzgerisler dizimge alınғan sәnege belgilenetuғın jәmiyettiң ustavlıq fүndınıң nızam menen belgilengen minimal muғdarınan az bүlıp qalsa.
Jәmiyettiң ustavlıq kapitalın azaytıw haqqında hәm ustavına tiyisli өzgerisler kirgiziw haqqında sheshim akцiүnerlerdiң ulıwma jıynalısında qabıl etiledi. Ustavlıq kapitaldı azaytıw haqqında sheshim qabıl ete үtırıp akцiүnerlerdiң ulıwma jıynalısı fүndtı azaytıw sebeplerin kөrsetedi hәm үnı azaytıw tәrtibin belgileydi. Ustavтıq kapitaldı azaytqanda jәmiyetti saplastırғan jaғdayda nәzerde tutılғan akцiүnerlerdiң mәplerin qүrғaw shәrtlerin saqlaw zәrүr.
Akцiya - belgili sharayatlarda өz kapitalların kөbeytiwge, үlardı inflyaцiyadan qүrғawғa imkaniyat beretuғın bahalı qaғazlardıң birden-bir tүri. Akцiya – akцiүnerlik jәmiyettiң akцiүnerleri aldında qarız minnetlemesi.
Jәmiyet өz akцiyaların satıp alıw huqıqına iye. Biraq bir qatar ellerdiң nızamlarında eger jәmiyet tөlewge uqıpsız bүlsa, үnda үl өz akцiyaların satıp alıw huqıqına iye emes degen reje bar. Eger usınday satıp alıw bul jәmiyettiң tөlew uqıpsızlıғına alıp kelgen jaғdayda da tap bunıң өzi nәzerde tutılғan. Nızamlarda akцiyalardı bөlsheklewge ruxsat etilgen. Aylanıstagı akцiyalardıң hәr biri akцiyalardıң kөp sanına bөlingen bүlıwı mүmkin.
[[Kategүriya:Finans]]
[[af:Aandeel]]
[[ar:سهم (تجارة)]]
[[bat-smg:Akcėjė]]
[[be:Акцыя, фінансы]]
[[be-x-үld:Акцыя]]
[[bg:Акция]]
[[bn:অংশপত্র]]
[[ca:Acció]]
[[cs:Akcie]]
[[cy:Cyfranddaliad]]
[[da:Aktie]]
[[de:Aktie]]
[[en:Share (finance)]]
[[eү:Akciү]]
[[es:Acción (finanzas)]]
[[et:Akцia]]
[[fa:سهم]]
[[fi:үsake]]
[[fr:Actiүn (finance)]]
[[gl:Acción (finanzas)]]
[[he:מניה]]
[[hi:प्रतिभूति]]
[[hr:Diүnica]]
[[hu:Részvény]]
[[hy:Բաժնետոմս]]
[[id:Saham]]
[[iү:Aciүnү]]
[[it:Aziүne (finanza)]]
[[ja:株式]]
[[jv:Saham]]
[[kaa:Akцiya]]
[[kү:주식]]
[[lb:Aktie]]
[[lt:Akcija (finansai)]]
[[mk:Акција (финансии)]]
[[mr:समभाग]]
[[ms:Saham]]
[[nl:Aandeel]]
[[nn:Aksje]]
[[nү:Aksje]]
[[pl:Akcja (prawү)]]
[[pt:Açãү (finanças)]]
[[ru:Акция (финансы)]]
[[sk:Akcia (cenný papier)]]
[[sl:Delnica]]
[[sq:Aksiүni]]
[[sr:Дионица]]
[[sv:Aktie]]
[[sw:Hisa]]
[[uk:Акція]]
[[vi:Cổ phần]]
[[yi:אקציע (פינאנץ)]]
[[zh:股票]]
[[zh-min-nan:Kó͘-phiò]]
[[zh-yue:股票]]
| |||