Жойқын жарылыс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
шӨңдеу түйіні жоқ
69-жол:
* K = -1 -ге тең болғанда үш өлшемді кеңістік гиперболалық кеңістік болады және жалпы көлемі шексіз.
* К= 0 -ге тең болғанда үш өлшемді кеңістік тегіс болып, жалпы көлемі шексіз болады.
[[Сурет:History of the Universe.svg|thumb|right|300px|[[ӘлемҒалам]]нің тарихы - [[гравитациялық толқын]]дар жойқын жарылыстан кейін ғарыштың үздіксіз кеңеюін, қозғалыстың баяулауын туғызды]]
1929 жылы АҚШ ғалымы Эдвин Хаббл астрономиялық күзетулер мен есептеулер арқылы жер шарынан алыс жұлдыздар мен галактикалар үздіксіз алыстап, қызарып жатқанын байқады және осы негізде [[Кеңейген әлем]] түсінігін туғызды.
Бұл теория ғалымдар, әсіресе, физиктер арасында кеңінен таралып<ref name="Brit/BB"> [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/64893/big-bang-model E. Britannica/big-bang-model]</ref>, қазіргі әлемнің басталу тарихы бар деп қабылданды.
75-жол:
'''Δz=Δλ / λ =Hr / c''' (Хаббл заңы)
 
Хабблдың есептеулері арқылы, ең алыс [[галактика]]лар мен [[үйіржұлдыз]]дар біздің бақылауымыз тұрғысынан бізден алыстап бара жатыр, олардың бергісіне қарағанда арғысының алыстау жылдамдығы тіпті де зор екен. Демек бұл барша нәрсе бір-бірінен өзара алыстап, [[әлем]] кеңейіп бара жатқанын көрсетеді. [[Сурет:1958 Hans Breinlinger - Urknall.jpg|thumb|left|300px|Жойқын жарылыс. Hans Breinlinger 1958ж. сызған.]]Егер ғарыштағы жұлдыздар мен галактикалар бір-бірінен алыстап, әлем ұлғайып бара жатқан болса, онда олар кезінде бір-біріне өте жақын болғанын көрсетеді.<ref name="hubble">
{{cite journal
| first=E. |last=Hubble |authorlink=Хаббл
135-жол:
Бір айта кетерлігі, 1964 жылы [[Ғарыш микротолқынды фоны]]ның (CMB) анықталуы Жойқын жарылыстың болғанына үлкен бір дәлел болды. Әсіресе оның спектрін есептеп, сол арқылы қара дененің сәуле қисығы айқындалған соң, ғалымдардың көбі Жойқын жарылыс теориясына сене бастады.
== Жойқын Жарылыс Теориясының жалпы жүйесі ==
[[Сурет:1958 Hans Breinlinger - Urknall.jpg|thumb|right|300px|Жойқын жарылыс. Hans Breinlinger 1958ж. сызған.]]
Жойқын Жарылыс теориясы осы [[ғалам]]ның қалай пайда болғаны туралы аса маңызды сұраққа сұраққа мейлінше материалды, ғылыми және нанымды жауап беретін теория.