Үркер тоғысы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
6-жол:
Бағзылар - "Үркер жеті жұлдыз. Жеті жұлдыз батпай, жерге жаз келмес" дейді. Ал қара өлеңдегі алты жұлдыз ол жәй көзге крінгенін айта салған. Қазақ есепшілері Үркер шоқ жұлдызын қамыс қуыстарынан қарапайм телескоф жасап бақылап, Үркердің 200 гетіпті мыңға жуық шоғыр жұлдыз екенін ерте замандарда анықтаған. "Үркердей мың қойың болса, мұртыңды балта кеспейді, қабыңды кедейлік теспейді" деген тәмсіл сөз содан қалған.
Үркер - Айдың сол жағынан тоғысады. Үркер- бірыңғай аспанның батысына қарай жүреді. Қыс айындағы, ең ұзақ түндерде, Үркер аспанның хақ ортасында туып, анық көрініп тұрады. Бұл қыстың сақылдаған сары аязды кезін білдіреді. Сол тәрізді Үркемен байласты көп нәрсені аңғаруға болады. Қаңтар айында " Үркер туса, таң ұзарады, түн қысқарады", Наурыз айында туғанда
Қазан, қараша айларында Үркер батпай таң атпайды (бұл екі айда Үркер күндіз әбден жарық түскенде барып батады). Қазақ есепшілері "Ақтоқсан" кірді. "Арқаржалақ", "Теке бұрқылдақ" басталады деп есептейді. Қошқар мен Текеден күйек шешіп, оның ауызына бйдай, тары құйып "Төл көп болсын" деп саулықтарды ұрықтандыруға қосады. Жабайы аңдардан Арқар Құлжа, Тәутеке үйірге түседі. Олар да бйік жартасқа шығып алып, қауіпсіз жерді мекендеп, жайлмай тас жалап, денесіндегі майын арылту үшін, екі жұмадай тас жалап жатады. Қазақ есепшілері оны" Арқар жалақ" деп атайды. Қаңтар айының 11 жұлдызында, Үркер шоқ жұлдызына бас беріп жатады да, Үркер батқан кезде тастан атылып, ұрғашы саулықтарға қарай ұмылады. Кейбірі өлерменденіп тастан үшып өледі. Кейбірі саулыққа таласып сүзісіп жараланады. Бұлар бір ай шамасында табандарын шөпке, жұмсақ жерге тигізбей қатты тасты басып тұрып, денедегі майын арылтады. Осының бәрі үцірге түсуге , шағылысуға арналған қошқар, текелердің әрекеті. Оны қазақ "Тасбасты" деп атаған екен. Соған дейін олар (Арқар, Таутеке, Құжалардың теке-қошқарлары) үйірге түспейді. Бұл аңдардың тәбиғый сұрыптатын жаратылыс берген заңы.
| |||