Нүкіс өнер мұражайы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш «Өзбекстан мұражайлары» деген санатты қосты (HotCat құралының көмегімен)
уикилендіру
24-жол:
== Тарихы ==
Қарақалпақстан Мемлекеттік өнер мұражайы 1966 жылы Мәскеу суретшісі Игорь Витальевич Савицкийдің (1915-1984) бастамасымен құрылған.
Қазіргі уақытта бұл төрт мың жылдан астам уақыт бойы хронологиялық қамтылған 100 мыңға жуық сақтау бірлігі бар, [[Орталық Азия]] аймағының ең үлкен көркем коллекциясы. Мұражайдың пайда болуы [[Қарақалпақстан]], [[Хорезм облысы]] және [[Түркіменстан]] аумағында орналасқан ежелгі Хорезм өркениетін қазу және зерттеу арқылы жасаған Хорезм археологиялық-этнографиялық экспедициясының қызметімен байланысты. Савицкий де осы топтың құрамында жұмыс істеді, ол кейіннен Нүкіс мұражайының директоры болды, өзі басқарған мұражайдың коллекцияларын толықтыра отырып, ол тәуелсіз қазба жұмыстарын жүргізіп халықтық қолданбалы өнерді жинады.<ref>https://www.advantour.com/rus/uzbekistan/nukus/nukus-museum.htm Государственный музей искусств Республики Каракалпакстан имени И.В. Савицкого, Нукус</ref>
Бірнеше таңдаулы жұмыстармен шектелмей, ол көбінесе басқа автордың да мұрасын [[Қарақалпақстан]]ға алып келді.
 
30-жол:
Әкесінің кеңесі бойынша ол коллекцияларды заңдастырумен және есепке алумен айналысты (Савицкий көбінесе мұрагерлерден ақшаны кейінірек төлеуге қолхат беріп, "қарызға" алған болатын). Содан кейін ол мұражай кешенінің ауқымды құрылысын бастады.
 
Мұражай үшін арнайы жобаланған және салынған алғашқы ғимарат 2003 жылы ашылды, бірақ Өзбекстанның мәдениет Министрлігінің анықтамасына сәйкес оның экспозициялық аудандары аз болды және Савицкий жинаған коллекциялардың 3%-дан аспайтын бөлігін экспонаттауға мүмкіндік береді. Сәл кейінірек 2016 жылы әкімшілік ғимараттың (заманауи қоймасы бар) және екінші көрме ғимаратының құрылысы басталды.<ref>https://artguide.com/posts/1734?page=39 Реновация в Нукусе</ref> Жаңа ғимараттар мұражайдың көрме алаңын едәуір кеңейтеді, сонымен қатар коллекция сақтау орындарын, кітапхана мен асхананы қамтиды. Архитектурасы қоршаған ортаға, [[Нүкіс]] орталығындағы үлкен қалалық саябаққа үйлесімді түрде сәйкес келеді.<ref>https://archnet.org/sites/16759 Художественный музей им. Савицкого</ref>
 
== Мұражай коллекциялары ==
Савицкий кілемдер, ұлттық киімдер мен зергерлік бұйымдарды, археологиялық қазындылар мен классикалық мүсіндердің гипстен жасалған көшірмелерін, суреттері мен Орта Азия суретшілерінің суреттерін жинақтады. Сонымен қатар, "жергілікті суретшілерді басқа стильдерден шабыттандыру үшін" деген сылтаумен [[Авангард (Стиль)|Авангард стилін]] де жинады.
 
1932 жылы КСРО билігі «Әдеби және көркемдік ұйымдарды қайта құру туралы» қаулы қабылдады. Жазушылар, суретшілер мен музыканттардың бірлестіктері тарады және жаңа партия саясатына адал болатын суретшілердің жаңа одақтарын құрды. Осы сәттен бастап КСРО үкіметі [[бейнелеу өнері]]нің жалғыз жанрын - [[социалистік реализм]]ді қолдады. [[Авангард (Стиль)|Авангард стилінде]] жұмыс жасаған суретшілер - [[кубизм]], [[конструктивизм]], [[футуризм]] және нео-примитивизм -құлдырауға ұшырады. Оларға өз жұмыстарын сатуға немесе көрмеге қоюға тыйым салынды. Суреттер жойылып, суретшілер қайта даярланып, еңбекпен түзеу лагерлеріне жіберілді, тіпті атылды. Бірақ, Игорь Савицкий тыйым салынған 80 мыңнан астам өнер туындыларын сақтай білді және сонымен бірге репрессияға ұшыраған жоқ. Оған Нүкістің астаналардан - [[Ташкент]] пен Мәскеуден[[Мәскеу]]ден алшақтығы және оқшаулануы мүмкіндік берді.<ref>https://perito-burrito.com/posts/nukus-museum Хранилище опального искусства</ref>
 
1966 жылы ресми түрде ашылған музейде Савицкий жинаған Қарақалпақ этнографиясының: киім-кешек, кілемдер, таңғажайып әдемі әшекейлер, нағыз киіз үй, Хорезм қалашықтарынан көптеген ежелгі заттар бар. Бірақ суретші ретінде Савицкий бәрінен бұрын картиналар[[картина]]лар жинауға көп көңіл бөлді.
Савицкий құтқарған суреттердің ішіндегі ең танымалы және оның ең құнды ашылуларының бірі - суретші Лысенко және оның Бұқа суреті. Бұл суретті Савицкий суретшінің тастап кеткен үйінің шатырынан тапқан. Өкінішке орай, Лысенконың алты туындысы ғана аман қалды.
Мұражайда көптеген суретшілердің жұмыстары жинақталған, тіпті олар туралы ешкім естімеген сурет авторлары да бар.<ref>https://zen.yandex.ru/media/nespeshno_po_miru/nukus-muzei-iskusstv-respubliki-karakalpakstan-imeni-i-savickogo-chto-v-nem-cennogo-5fa308fcf278637dd4cfa978 Нукус. Музей искусств республики Каракалпакстан имени И. Савицкого, что в нем ценного</ref>
47-жол:
* Қарақалпақстанның заманауи өнері.<ref>https://deru.abcdef.wiki/wiki/Kunstmuseum_Nukus Нукусский художественный музей - https:/</ref>
 
Савицкийдің өз туындылары қазір музейдіңмұражайдың бір залында қойылған. Өзбекстан КСР-не қоныс аударған көптеген басқа суретшілер сияқты, оның да стилі мен түстері уақыт өткен сайын өзгеріп, жаңғыра түсуде.<ref>https://canaris.livejournal.com/402112.html Нукус. Музей Савицкого</ref>