Либерия: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш Боттың түзеткені: nah:Liberia |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
'''ЛИБЕРИЯ'''<ref name="source1">Ходош И.А., Либерия (исторический, очерк), М., 1961</ref><ref name="source2">Френкель М.Ю., США и Либерия, М., 1964</ref><ref name="source3">Страны мира, Полный универсальный информационный справочник, 2-е изд</ref>, Либерия Республикасы — Батыс [[Африка]]дағы мемлекет. Жер аумағы 111,4 мың км2. Халқы 3,2 млн. (2000). Халқының 95%-ын жергілікті тайпалар (''[[кпелле]], [[басса]], [[гио]], [[кру]]'') құрайды. Астанасы — [[Монровия]] қаласы Әкімшілік жағынан 13 графтыққа бөлінеді. Ресми тілі — [[ағылшын тілі]]. Халқының 43%-ы жергілікті діндерді ұстанады, 15%-ы — [[мұсылмандар]], 40%-ы — [[христиандар]]. [[Конституция]]сы 1847 ж. қабылданған. Мемлекет басшысы — президент. Жоғарғы заң шығарушы органы — қос палаталы [[парламент]], (''[[Сенат]] пен [[Ұлттық Ассамблея]]''). Жоғарғы атқарушы органы — үкімет. Ақша бірлігі — Либерияның доллары. Ұлттық мейрамы — Тәуелсіздік күні (26 шілде), БҰҰ-ның, Африкалық Бірлік өйымының (ОАЕ) мүшесі.
==Табиғаты==
Жер бедері ойпатты жазық, солтүстігін [[Леоне-Либерия қыраты]] алып жатыр. Ең биік шыңы [[Нимба]] (1752 м). Климаты — экваторлық. [[Атлант мұхиты]] әсерінен ылғалды келеді. Айлық орташа температурасы 24ӘС шамасында. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 1500 — 2000 мм. Басты пайдалы қазбалары — [[темір]], [[алмас]], [[алтын]]. Жерінің 1/3 бөлігін мәңгі жасыл тропиктік ормандар алып жатыр.
==Тарихы==
Либерияның ежелгі және орта ғасырлар тарихы аз зерттелген. 15 ғасырдың 2-жартысында қазіргі Либерия аумағына [[португалдықтар]] келіп, құл саудасын жүргізді. 1821 ж. желтоқсанда [[америка]]лық отаршылар жергілікті көсемдерден жағалаудағы жер үлесін сатып алып, АҚШ-та еркіндік алған құлдарды орналастырды. Жаңа қоныс [[АҚШ]] президенті [[Дж. Монро]]ның құрметіне [[Монровия]]деп аталды. Кейін бірнеше иеліктерден құралған аумақ Либерия (''латын тілінде “lіber” — “азаттық”'') атанды. Либерия 1847 ж. 26 шілдеде республика болып жарияланды. 19 ғасырдың 2-жартысында [[Франция]] мен [[Ұлыбритания]] Либерияны отарлап алуға тырысты. 1912 ж. аумағының 44%-ынан айырылған Либерия АҚШ-тың көмегімен өз тәуелсіздігін Ұлыбритания мен Францияның ресми мойындауына қол жеткізді. 1918 жылдың басында Либерия АҚШ-тың қысымымен 1-дүниежүзілік соғысқа араласты. Соғыстан кейін АҚШ капиталы Либерия экономикасында үстемдік етті. 1980 ж. елде әскери төңкеріс болып, саяси жағдай шиеленісті. Нәтижесінде елде билік үшін тайпааралық азамат соғысы басталды. Соғыс барысында Либерияда 15 мыңға жуық адам қаза тауып, 1 млн. халық шетелдерге қоныс аударды. 1990 ж. тамызда Батыс Африка экономикалық қауымдастығының шешімімен Либерияға африкалық әскери күштер енгізілді. 1992 ж. қарашада БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесі Либерияға қару сатуға тыйым салды. Сыртқы күштердің көмегімен жағдай тұрақтандырылып, 1997 ж. 19 шілдеде Либерияда президент пен парламент сайлауы өтті.
==Экономикасы==
Либерия — тау-кен өнеркәсібі біршама дамыған аграрлы ел. Ауыл шаруашылық өнімдері мен минералдық қорларды, негізінен, шетел компаниялары өңдейді. Ауыл шаруашылық экспорттық өнім — [[кофе]], [[какао]], [[каучук]] өндіруге бағытталған. Сонымен бірге, [[күріш]], [[кассава]], [[пальма жаңғағы]], тропиктік жемістер егіледі. Либерияда 9 теңіз порты қызмет көрсетеді. Сырттан азық-түлік, отын әкелінеді. Ұлттық жалпы өнімнің жан басына шаққандағы мөлшері 1000 АҚШ доллырына тең (1997). Негізгі сауда серіктестері — [[АҚШ]], [[Ұлыбритания]], [[Италия]], [[Германия]].
== Пайдаланған әдебиет</span>==
<references/>
{{stub}}
{{wikify}}
[[Санат:Елдер]]
{{Infobox Country or territory
|native_name = Republic of Liberia
| |||