Сырдария: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
32-жол:
'''Сырдария''' — [[Орталық Азия]]дағы [[өзен]]. Ол кейде [[Ежелгі грек тілі|көне грек тіліндегі]] {{polytonic|ὁ Ιαξάρτης}} деген аты бойынша '''Яксарт''' деп аталады. Өзеннің грекше аты [[көне парсы тілі]]ндегі '''Yakhsha Arta''' («Үлкен маржан») деген сөз тіркесінен бастау алады, бұл өзеннің суының түсінен пайда болған. Ортағасырлық мұсылман жазбаларында өзен жұмақтағы төрт өзеннің бірінің атымен «Сейхун» (سيحون) деп аталған. [[Әмудария]] өзені болса «Жейхун» деп аталған, бұл жұмақтағы төрт өзеннің тағы бірінің аты. Қазақстанда жергілікті тұрғындар оны күнделікті тілде «Дария» деп атайды.
[[Парсы тілі]]нен келген Сырдария атауы ежелден бері қолданылып келеді. Батыс елдеріндегілер болса 20-шы ғасырға дейін бұл өзенді '''Яксарт''' атауымен атап келді. [[Ескендір Зұлқарнайын]]ның жаулап алған жерлерінің солтүстік шекарасы Сырдария өзені арқылы өтті. [[Гректер|Грек]] тарихшыларының айтуы бойынша, Ескендір б.з.д 329 жылы [[Александрия Эсхата]] («Ең алыстағы Александрия») деген қаланың негізін қалаған. Ол қала қазір [[Хожанд|Худжанд]] деп аталады.
== Сипаттамасы ==
Өзен [[Қырғызстан]] мен шығыс [[Өзбекстан]]дағы [[Тәңір тауы|Тянь-Шань тауларындағы]] екі өзеннің: [[Нарын (өзен, Қырғызстан)|Нарын]] және [[Қарадария өзені|Қарадария]] өзендерінің қосылуынан бастау алады да, 2,212 км қашықтықта орналасқан [[Арал теңізі]]не барып құяды. Сырдария өзенінің алабы 800 000 шаршы километрді құрайды, бірақ су іс жүзенде соның тек 200 000-ынан ғана жиналады. Оның біржылдық теңізге құюы — 28 км³ ғана, бұл Әмударияның теңізге құятын суының жартысына тең.<ref>Отырар. Энциклопедия. – Алматы. «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2</ref>
| |||