Силлиманит

Силлиманит [америкалық ғалым Б.Силлиманның (1779 — 1864) құрметіне аталған] — силикаттар класының андалузит тобындағы минерал. Химиялық формуласы: Al[AlSіO5], онда Al2O3 — 63,1%, SіO2 — 36,9% болады. Aлюминий Fe3+ иондарымен изоморфты алмасады (2%-ға дейін). Қоспалары: Mg, Tі, V, Lі (0,0n%); B, La, Zr, Mn, Ba (0,00n%); Cr (көбіне ізі ғана, кейде 3%-ға дейін). Ромбылық сингонияда кристалданып, ине, таяқша тәрізді кристалдар түзеді; агрегаттары түйірлі масса, жіңішке талшық түрінде болады. Түсі сұр, ашық-қоңыр, солғын-жасыл; шыныдай жылтыр, жымдастығы жетілген. Қаттылығы 6,5 — 7,5, тығыздығы 3,2 г/см3; жоғары температурада (1545ӘС) муллит пен кремнеземға айырылады. Силлиманит сазды тау жыныстарының аймақтық метаморфизм мен жоғары темп-раға шалынуынан түзіледі. Силлиманит кендері Қазақстанда Семізбұғыда, Сарыарқа туынды кварциттерінде кездеседі. Отқа және қышқылға төзімді бұйымдар жасауда қолданылады.