Жарма дақылы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[сурет:Ab food 02.jpg|thumb|[[Қарақұмық]] [[Жарма|Жармасы]]]]

* '''[[Сөк|Сөкті]]''' — тарыны ақтап, қауызынан тазартып алады. Тазаланған [[сөк]] — арнайы өңделген [[тары]] дәні — жоғары, бірінші және екінші сортқа бөлінеді. Кейбір соктің ашқылтым дәмі болады. Оны кетіру үшін тарыны қайнаған суға әбден жуады.

* '''[[Қарақұмық]]''' жармасын буланған немесе буланбаған қарақұмық дәнінен алады. Құрамында сіңімді [[белок|белоктар]], [[крахмал]] мол болады. [[Қарақұмық]] жармасының белоктары басқа қосылыстармен алмастыруға болмайтын амин қышқылдарына бай. Өндеу тәсілдері мен дон сапасына қарай [[қарақұмық]] жармасы ұнтақталмаған тұтас жарма және тез пісетін жарма болып бөлінеді. Ұнтақталған [[қарақұмық]] дәні тез піседі. Сұрыпталған жарманы бірінші және екінші сортқа бөледі. Ал ұнтақ жарма сортқа бөлінбейді. Жармадан қоймалжың [[ботқа]] әзірлейді, ал сұрыпталмаған жарманы дербес тағам түріндегі кебіртек [[ботқа]], сонымен бірге [[гарнир|гарнирге]], турамаға пайдаланады.

* '''[[Күріш]]''' өңдеу тәсілдеріне қарай ақталған, ажарланған және уатылған түрге бөлінеді. [[Ақталған күріш]] — арнайы машинамен өңделген күріш дәні. Бұлай өңделген күріштің беті бұдыр болады. Арнайы машинамен өңделген таза [[күріш]] жоғары, бірінші және екінші сортқа ажыратылады. Ақталған күріштің дәні тұтас болады. Ұнтақталған [[күріш]] жармасы — ұнтақталған күрішті арнаулы машиналарда өңдеу арқылы алынатын жанама өнім. Күрішті сұйық, қою және тәтті тағамдарға, гарнирғе және т. б. [[самса]] сияқты тағамдар әзірлеуге пайдаланады. [[Гарнир]], [[палау]], [[самса]] сияқты басқа тағамдарға ақталған күріш пайдаланылады, өйткені ол пісірілген кезде онша езілмейді. Ұнтақталған күріштен сұйық және қоймалжың сүт ботқасын, езбе-көже, сонымен бірге котлет жасау пайдалы. Күріш жақсы пісу үшін алдымен салқын суға шайқау керек. Күріштің дәні езілмеу үшін оны қайнаған ыстық суға салу керек.

* '''[[Арпа]]''' жармасының '''түктелген''' және '''түктелмеген''' екі түрі болады. Ақталған жарманың дәні ірі болады. Дәннің ірілігіне қарай ақталған [[арпа]] жармасы бес түрге бөлінеді. Ұнтақ '''жарма''' сіңімді келеді әрі тез піседі. Жарманың бүл түрінен қаймалжың ботқа, [[котлет]], [[запеканка]] және т.б. тағамдар әзірленеді. Ірі жарманы көжеге салып, ботқа да пісіреді. Түктелмеген арпа жармасы ұнтақ, бітімі ор түрлі болады. Бүл жарманы дайындағанда түктелмейді, сондықтан онда клетчатка көп болады. Арпаның жармасы сортқа бөлінбейді, ұнтақталған дәнінің ірілігіне қарай оның үш нөмірі болады. Бұдан ботқа пісіреді.

* '''[[Сулы жармасы]]''' құрамындағы [[белок]] пен [[май|майдың]] көптігі жағынан дақыл тұқымдастар дәнінен дайындалатын жармалар арасында бірінші орын алады. Сұлыдан буланған дәні бүтін және жаншылған жарма, сондай-ақ [[геркулес]] үлпегі мен [[талқан]] жасалады. Сұлы жармасын көжеге салады, езбе-көже және т.б. тағам дайындауға пайдаланады. Буланып, уатылмаған сұлы жармасы түктеу арқылы дайындалады. Жаншылған сұлы жармасы жеңіл сіңеді әрі тез піседі.

* '''[[Талқан]]''' — сұлы дәнін арнайы өндеуден өткізіп алынатын жоғары сапалы нәрлі тағам. Талқаннан емдемдік және балалар тағамдарын дайындауға болады. Оның құрамында организмге пайдалы, май тәрізді органикалық зат — [[лецитин]] бар.<ref name=”source1”> [[Қазақ тілі терминдер сөздігі]] I том </ref>