Пайымдау: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
8-жол:
# [[Индуктивті пайымдау]] ережені анықтауды қолдауға тырысады. Көптеген мысалдар арқылы алғышарттан шығатын қорытындыларға сай оның ереже екенін болжауға болады. Мысал: "Жаңбыр жауған кезде шөп бірнеше рет су болды, сондықтан: жаңбыр жауғанда шөп әрқашан су болады". Пайымдаудың бұл түрі әдетте [[эмпирикалық дәлелдер]]ді [[жалпыластыру]]мен (generalization) байланысты болады. Бұл пайымдау нанымды болған күнде де, бәрібір бұл дәлелдер дедуктивті түрде жарамды емес: ''[[индукция мәселесі]]н'' қараңыз.
 
# [[АбдктивтіАбдуктивті пайымдау]], кейде ең жақсы түсіндіретін ойтұжырым (inference) деп аталады, ол ең сенімді ''алғышарттар'' жиынтығын таңдайды. Шынайы ''қорытындыға'' келу және басшылыққа алуға болатын ''ереже'' ұсыну үшін,ол қорытындыны қолдайтын кейбір ықтимал алғышарттарды таңдауға тырысады, ал ол шын болған күнде де негізгісі болмауы мүмкін. Мысалы: "Жаңбыр жауса, шөп су болады. Шөп су екен. демек жаңбыр жауғаны анық". Мұндай пайымдауды жорамал жасауға қолдануға болады, дегенмен ол өз кезегінде қосымша дәлелдер мен деректер арқылы қайта тексерілуі мүмкін. [[Диагностика|Диагностик]]тер, [[детектив]]тер және [[ғалым]]дар мұндай пайымдау түрін жиі пайдаланады.
 
[[Математикалық модель]] контексті ішінде пайымдаудың осы үш түрін келесідей сипаттауға болады. Моделдің құрылымын құру/жарату дегеніміз ''абдукция'' болады. Ал, моделдің параметрлеріне мәндер тағайындау ''индукция'' болады. Ал, моделді орындау/жүргізу болса ''дедукия'' болмақ.
 
Жоғарыдағы үш жалпы санаттан басқа пайымдау түрлері:
* [[Мүмкінсіз пайымдау]] (Defeasible reasoning)
* [[Параконсистентті логика]], (Параконсистентті пайымдау, Paraconsistent logic)
* [[Ықтималды пайымдау]] (Probabilistic reasoning)
* [[Статистикалық пайымдау]] (Statistics|Statistical reasoning)
* [[Дәлелдемес пайымдау]] (Non-demonstrative)
== See also ==
{{Div col|colwidth=20em}}
*[[Аналогия]]
*[[Аргумент]]
*[[Аргументация теориясы]]
*[[Сыни ойлау]]
*[[Диалогтік логика]]
*[[Сандырақ]]
*[[Тұжырымдау]]
*[[Бейформал логика]]
*[[Логика]]
*[[Пайым]]
{{Div col end}}
 
==Дереккөздер==
<references/>
{{Суретсіз мақала}}
{{wikify}}
 
[[Логика]]
[[Эпситемология]]
[[Метафизика]]
[[Санат:Жантану]]
[[Санат:Медицина]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Пайымдау» бетінен алынған