Мәлік Ғабдуллин: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
{{infobox Biography
|name= Мәлік Ғабдуллин Мәлік
|date_of_birth =1915 ж. [[қарашаның 15]]
|place_of_birth= [[Ақмола]] обл. Зеренді ауд. [[Қойсалған]] а.
7-жол:
|occupation=
}}
'''Мәлік Ғабдуллин''' (15.11.1915, Көкшетау облысы, Зеренді ауданы, —2.01.1973, Алматы) — қазақ жазушысы, әдебиет зерттеуші, қоғам қайраткері, филология ғылымдарының докторы (1959), профессор (1959), КСРО Пед. ҒА-ның академигі (1959), [[Кеңес Одағының Батыры]] (1943). Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1961). Кедей шаруа отбасында туған. М.Ғабдуллин 1935 жылы Қазақтың Абай атындағы мемлекеттік педагогикалық институтын бітірген. 1936 ж. әскер қатарына барып, әскери борышын өтеп қайтқаннан кейін осы институттың аспирантурасында оқыды.
'''Ғабдуллин Мәлік''' (15.11.1915, қазіргі [[Ақмола]] обл. Зеренді ауд. [[Қойсалған]] а. – 2.1.1973, [[Алматы]] қ.) – жазушы, қоғам қайраткері, филол. ғыл. докт. (1959), проф. (1959), КСРО Пед. ҒА-ның акад. (1959), Кеңес Одағының Батыры (1943), [[Қазақ КСР]]-інің еңбек сің. ғыл. қайраткері (1961). [[Қазақ]] педагогикалық институтынтын (қазіргі [[Алматы]] мемл. ун-ті) бітірген (1935). Ғыл.-шығарм. жұмысын 1938 ж. КСРО ҒА-ның [[Қазақ]] бөлімшесінде кіші ғыл. қызметкерліктен бастаған. 1941 жылдан 2-дүниежүз. соғысқа қатысқан. Ғ-нің соғыстағы ерлігі Б.Н.Полевойдың «[[Правда]]» газетінде жарияланған «Эпостың тууы» мақаласында баяндалған. Көптеген қазақ ақындары Ғ-нің ерлігі туралы өлең-жырлар шығарды. Соғыс аяқталып, әскерден қайтқаннан кейін (1946) Ғ. респ. ғыл.-пед. мекемелерде қызмет атқарды. Тіл және әдебиет ин-тының директоры (1946–1951), Қазақ пед. ин-тының ректоры (1951–1963), Әдебиет және өнер ин-ты фольклор бөлімінің меңгерушісі (1963–1973) болды. 1958 ж. «Октябрь кезеңіне дейінгі қазақтың халық ауыз әдебиеті» деген тақырыпта докт. дисс. қорғаған. Ғ. «Қазақ халқының ауыз әдебиеті» (1958, 1964) моногр. зерттеу еңбегінде батырлық жырлар, лиро-эпостық дастандар, айтыс, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, ертегілер, т.б. жанрларға талдау жасады. Бұл еңбек жоғары оқу орындарына арналған оқулық ретінде бірнеше рет жарық көрді. Ғ. жас ұрпақтың тәрбиесіне де ерекше көңіл бөлді. «Ата-аналарға тәрбие туралы кеңес» (1966) кітабында Ғ. бесік жырынан бастап батырлық жырларға дейінгі халық поэзиясының тәрбиелік мәнін ашып, оны іс жүзінде пайдаланудың тәсілдерін көрсетеді. Сонымен бірге балаларды отаншылдыққа, шыншылдыққа тәрбиелеу, олардың болашаққа сенімін арттыру, жас баланы дұрыс сөйлеуге үйрету жөнінде ата-аналарға кеңес береді. 1972 ж. Ғ-нің әдебиетші Т.Сыдықовпен бірігіп жазған «Қазақ халқының батырлық жыры» кітабына Қазақстан ҒА-ның Ш.Ш.[[Уәлиханов]] атынд. сыйл. берілді.
==Қызметінің бастамасы==
М.Ғабдуллиннің ғылыми-творчестволық жүмысы 1938 жылы КСРО ҒА- ның Қазақстандағы филиалында кіші ғылыми қызметкерліктен басталды. 1941- 1946 жылдары Кеңес әскерінің генерал И.Панфилов бастаған даңқты 8-гвардия дивизиясы сапында болып, Ұлы Отан соғысына қатысты. Ғабдуллиннің Үлы Отан согысындағы ерлік даңқы бүкіл одаққа әйгілі. Оның бүл ерлігі алғаш рет белгілі жазушы Б. Полевойдың "Правдада" жарияланған "Эпостың тууы" атты очеркінде баяндалды. Көптеген қазақ ақындары Ғабдуллинге арнап, өлең- жырлар шығарды. Соғыс аяқталып, армиядан қайтқаннан кейін Ғабдуллин республиканың гылыми-педагогикалық мекемелерінде қызмет атқарды. Қаз. КСР ҒА-ның Тіл және әдебиет институтының директоры (1946-51), Қазақтың Абай атындағы мемлекеттік педагогикалық институтының ректоры (1951-63) болды. 1963-1973 жылдары Қаз. КСР ҒА-ның [[М.О.Әуезов]] атындағы [[Әдебиет]] жөне өнер институты фольклор бөлімінің меңгерушісі болды.
==Әдебиетке қосқан үлесі==
М.Ғабдуллин ғылыми-зерттеу саласында көп еңбек етті. "Қазақхалқының ауыз әдебиеті" (1958, 1964) атты күрделі монографиялық еңбегінде Ғабдуллин ауыз әдебиетін зерттеудің ғылыми-методологиялық негіздерін айқындап, қазақ ауыз әдебиетіндегі батырлар жыры, лиро-эпостық дастандар, айтыс өлеңдері, мақал-мәтелдер, жүмбақтар, ертегілер туралы жан-жақты терең ғылыми талдаулар жасады, олардың гылымдық, тәлім-тәрбиелік мәнін ашып көрсетгі.
Бүл еңбек жоғары оқу орындарына арналған оқулық ретінде бірнеше рет қайта басылып шықты. Ол 8-сыныпқа арналған "Қазақ әдебиеті" оқулығын (1952-1957) жазды.
М.Ғабдуллиннің көркем шығармадағы тырнақ алды туындылары дивизиялық, майдандық газеттерде жарық көрді. Шығармалары жеке жинак болып, соғыстан кейін жарияланды. "Менің майдандас достарым" (1947),
"Алтын жүлдыз" (1948), "Майдан очерктері" (1949), "Сүрапыл жылдар" (1971) атты кітаптарына енген өңгіме, очерктерінде М.Ғабдуллин майдан өмірін еуреттеп, жауынгер түлғаеын, кеңес өкіметінің адамдарының Үлы Отан соғысы кезіндегі қаһармандық бейнесін суреттеді.
Педагог-жазушы ретінде ол жас үрпақтың төрбиесіне де ерекше көңіл бөлді. "Ата-аналарға төрбие туралы кеңес" (1966) деген кітабында М.Ғабдуллин бесік жырынан бастап, батырлар жырына дейінгі халық поэзиясының төрбиелік мөнін ашып, оны іс жүзінде пайдаланудың төсілдерін көрсетеді. Сонымен бірге балаларды патриотизмге, шыншылдыққа тәрбиелеу, олардың болашаққа сенімін арттыру, жас баланы дурыс сөйлеуге үйрету жөнінде ата-аналарға педагогтық кеңес береді.
==Қызметтері==
М.Ғабдуллин ӀӀ-ӀV сайланған КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаты. КСРО Жоғарғы Кеңесінің парламенттік тобының қүрамында Финляндияда (1953), Бельгияда (1957), Югославияда (1957) болды. Ғабдуллин еңбекшілер депутаттарының Алматы облыстық, қалалық Кеңестерінің депутаттығына, Қазақстан КП Алматы облыстық, қалалық, Фрунзе аудандық комитеттерінің мүшелігіне бірнеше рет сайланды. Ленин ордені, Қызыл Ту, Еңбек Қызыл Ту, Қызыл Жүлдыз, Үлы Отан соғысы ордендерімен наградталған. "Қазақ халқының батырлар жыры" кітабы авторларының бірі.
<ref> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN: 978-601-01-0268-2 </ref>
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
 
[[Санат: Тұлғалар]]
[[Санат:Кеңес Одағының батырлары]]
[[Санат:1915 жылы туғандар]]
[[Санат:1973 жылы қайтыс болғандар]]
[[Санат: Жетістігі/Марапаты/медаль]]
 
{{stub:Тұлғалар}}
{{wikify}}
 
 
[[ru:Габдуллин, Малик]]