Ресейдегі азамат соғысы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
шӨңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ Тег: тесттік өңдеме VisualEditor |
||
1-жол:
{{Қарулы қақтығыс
|сурет=[[Сурет:Russian Civil War montage.png|350px]] |сурет атауы='''Сағат тілімен''' (жоғарғы сол жақта): Дон әскербасының Сарбаздары.
Сібір әскербасының сарбаздары.
Line 7 ⟶ 9:
Араласу кезінде Владивостоктағы американдық әскерлер.
Қырымдағы қызыл террордың құрбандары. Аустриялықтардың Екатеринославқа жұмысшыларды іліп қоюы.
Мәскеуде Қызыл әскері әскерлерінің байқауы.
|дата=[[7 қараша]] [[1917 жыл|1917]] — [[25 қазан]] [[1922 жыл|1922]] (1923 жылдың 16 шілдесіне дейін шағын қақтығыстар) |орын=([[Ресей империясы]]ның көп бөлігі), [[Орталық Азия]], [[Кавказ]], [[Шығыс Еуропа]], [[Сібір]]. |бөлім=[[Ақпан төңкерісі|Ақпан]] және [[Қазан төңкерісі|Қазан төңкерістерінің]] бөлігі. [[Бірінші дүниежүзілік соғыс|Бірінші дүниежүзілік соғыстың]] салдары. |причина=<br/> * [[Ақпан төңкерісі]]
* Корнилов бүлік.
Line 16 ⟶ 22:
|
** [[Брест келісімі]]
<small>1918 жылғы 3 наурызда қол қойылды</small>
** Тарту бейбітшілік шарты (КСРО - Эстония)
<small>1920 жылы 2 ақпанда қол қойылды</small>
** Кеңес-Литва бейбітшілік шарты
<small>1920 жылғы 12 шілдеде қол қойылды</small>
** Тарту бейбітшілік шарты (КСРО - Финляндия)
<small>1920 жылы 14 қазанда қол қойылды</small>
** Латвия-Кеңестік бейбітшілік шарты
<small>1920 жылғы 11 тамызда қол қойылды</small>
** [[Рига бітім шарты (1921)]]
<small>1921 жылы 17 қыркүйекте қол қойылды</small>
** [[Карс шарты]]
<small>1921 жылы 13 қазанда қол қойылды</small>
}}|себеп=<br/>
* [[Ақпан төңкерісі]]
Line 38 ⟶ 44:
|
** [[Брест келісімі]]
<small>1918 жылғы 3 наурызда қол қойылды</small>
** Тарту бейбітшілік шарты (КСРО - Эстония)
<small>1920 жылы 2 ақпанда қол қойылды</small>
** Кеңес-Литва бейбітшілік шарты
<small>1920 жылғы 12 шілдеде қол қойылды</small>
** Тарту бейбітшілік шарты (КСРО - Финляндия)
<small>1920 жылы 14 қазанда қол қойылды</small>
** Латвия-Кеңестік бейбітшілік шарты
<small>1920 жылғы 11 тамызда қол қойылды</small>
** [[Рига бітім шарты (1921)]]
<small>1921 жылы 17 қыркүйекте қол қойылды</small>
** [[Карс шарты]]
<small>1921 жылы 13 қазанда қол қойылды</small>
}}|нәтиже='''Большевиктердің жеңісі'''<br/>
* II Николайдың патша отбасын ату.
Line 60 ⟶ 66:
* Финляндия, Эстония, Латвия, Литва және Польша тәуелсіздік алуда.
* Украина, Беларусь, Грузия, Армения, Әзірбайжан, Молдова және бұрынғы Ресей империясының көптеген басқа халықтарын большевиктер немесе басқа халықтарға қосты.
* Финляндия, Эстония, Латвия, Литва және Польшадағы большевиктік қуыршақ мемлекеттер жеңілді.
|қарсылас1='''[[Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы|Большевиктер]]:''' * [[File:Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1925).svg|22px|border]] [[Ресей Кеңестік Федерациялық Социалистік Республикасы|Ресей КФСР]] (1917–1922)
* [[File:Flag of the Ukrainian Soviet Socialist Republic (1919-1929).svg|22px|border]] [[Украин Кеңестік Социалистік Республикасы|Украин КСР]] (1917–1918; 1918; 1919–1922)
Line 70 ⟶ 77:
|
* [[File:Socialist red flag.svg|22px|border]] Бессараб КСР <small>(1919)</small>
* [[File:Socialist red flag.svg|22px|border]] Донецк-Криворог КР <small>(1918)</small>
* [[File:Socialist red flag.svg|22px|border]] Одесса КР <small>(1918)</small>
* [[File:Socialist red flag.svg|22px|border]] Финляндия СЖР <small>(1918)</small>
* [[File:Socialist red flag.svg|22px|border]] Таурида КСР <small>(1918)</small>
* [[File:Flag of the Commune of the Working People of Estonia.svg|22px|border]] Эстон еңбек коммунасы <small>(1918–1919)</small>
* [[File:Flag of the Latvian Socialist Soviet Republic (1918–1920).svg|22px|border]] Латвия СКР <small>(1918–1920)</small>
* [[File:Flag of the Latvian Socialist Soviet Republic (1918–1920).svg|22px|border]] Литва КСР <small>(1918–1919)</small>
* [[File:Flag of the Latvian Socialist Soviet Republic (1918–1920).svg|22px|border]] Литва-Беларус КСР <small>(1919)</small>
* [[File:Flag of Far Eastern Republic.svg|22px|border]] [[Қиыр Шығыс республикасы]] <small>(1920–1922)</small>
* [[File:Flag of the Galician SSR.svg|22px|border]] Галисия СКР <small>(1920)</small>
* [[File:Socialist red flag.svg|22px|border]] Польшаның уақытша төңкерістік комитеті <small>(1920)</small>
* [[File:Flag of Persian Socialist Soviet Republic.svg|22px|border]] Парсы КР <small>(1920–1921)</small>
* [[File:Flag of the Armenian Soviet Socialist Republic (1922).svg|22px|border]] Армян КСР <small>(1920–1922)</small>
* [[File:Flag of the Azerbaijan Soviet Socialist Republic (1920-1921).svg|22px|border]] Әзірбайжан КСР <small>(1920–1922)</small>
* [[File:Flag of the Georgian Soviet Socialist Republic (1921–1922).svg|22px|border]] Грузин КСР <small>(1921–1922)</small>
* [[File:Flag of Khiva 1920-1923.svg|22px|border]] [[Хорезм Халық Кеңес Республикасы|Хорезм ХСР]] <small>(1920 жылдан кейін)</small>
* [[File:Flag of Khiva 1920-1923.svg|22px|border]] [[Бұхара Халық Кеңес Республикасы|Бұхара ХКР]] <small>(1920 жылдан кейін)</small>
}}
----
'''Қолдау кезінде:'''
* [[File:Flag of the Chinese Communist Party (Pre-1996).svg|22px|border]] Қытай Коммунистері <small>(1917–1923)</small>
* [[File:Red flag.svg|22px|border]] Қызыл латыш жебелері <small>(1917–1920)</small>
* [[File:Mongolian People's Party logo.svg|22px|border]] Моңғол Халық партиясы <small>(1920–1923)</small>
----
'''Анархистер''':
* [[File:Red flag.svg|22px|border]] Солшыл социалистік төңкерістерлер партиясы <small>(1917–1921)</small>
* [[File:Darker green and Black flag.svg|22px|border]] Жасыл әскерлер <small>(1918–1921)</small>
* [[File:Махновское знамя.svg|22px|border]] Еркін аумақ <small>(1918–1921)</small>
* [[File:Petropavlovsk-Krondstadt flag.svg|22px|border]] Кронштадт <small>(1921)</small>
|қарсылас2='''Ақ қозғалыс:''' * [[File:Flag of Russia.svg|22px|border]] Ресей Республикасы <small>(1917–1918)</small>
* [[File:Flag of Russia.svg|22px|border]] Ресей мемлекеті <small>(1918–1920)</small>
* [[File:Flag of Russia.svg|22px|border]] Ресейдің оңтүстігіндегі Қарулы Күштердің Бас қолбасшылығы <small>(1918–1919)</small>
* [[File:Flag of Russia.svg|22px|border]] Ресейдің Шығыс Шеті <small>(1920)</small>
* [[File:Flag of Russia.svg|22px|border]] Солтүстік облыстың жоғарғы басқармасы <small>(1920)</small>
{{collapsible list
| liststyle = margin-left:0.8em;
| title = Жергілікті күштер:
|
* [[File:Flag of the Crimean Regional Government.svg|22px|border]] Қырым өлкелік Үкіметі <small>(1918–1919)</small>
* [[File:Flag of Don Cossacks.svg|22px|border]] Дон Республикасы <small>(1918–1920)</small>
* [[File:Flag of Kuban People's Republic.svg|22px|border]] Кубан Халық Республикасы <small>(1918–1920)</small>
* [[File:Flag of the Provisional Regional Government of the Urals.svg|22px|border]] Оралдың уақытша облыстық Үкіметі <small>(1918)</small>
* [[File:Flag of Provisional Siberian Government.svg|22px|border]] Уақытша Сібір үкіметі <small>(1918)</small>
* [[File:Red flag.svg|22px|border]] [[Комуч]] <small>(1918)</small>
}}
----
'''Қолдау кезінде:'''
* [[File:Flag of Bogd Khaanate Mongolia.svg|22px|border]] Монғолия <small>(1921)</small>
----
'''Шетелдік әскери араласу:'''
* {{байрақ|Ұлыбритания}} <small>(
* {{байрақ|АҚШ}} <small>(
* [[File:Flag of France (1794–1815, 1830–1958).svg|22px|border]] [[Франция]] <small>(1918–1920)</small>
* [[File:Flag of Japan (1870–1999).svg|22px|border]] [[Жапония]] <small>(1918–1922)</small>
* [[File:Flag of the Czech Republic.svg|22px|border]] [[Чехословакия]] <small>(1918–1920)</small>
{{collapsible list
| liststyle = margin-left:0.8em;
| title = Жергілікті күштер:
|
[[File:Flag of Australia (converted).svg|22px|border]] [[Аустралия]] <small>(1918–1919)</small><br/>
[[File:Flag of Canada (1921–1957).svg|22px|border]] [[Канада]] <small>(1918–1919)</small><br/>
[[File:Red Ensign of South Africa (1912–1951).svg|22px|border]] [[Оңтүстік Африка Одағы]]<br/>
[[File:British Raj Red Ensign.svg|22px|border]] Британдық Үндістан<br/>
Line 138 ⟶ 146:
[[File:Flag of Romania.svg|22px|border]] Румыния патшалығы<br/>
[[File:Flag of Serbia (1882–1918).svg|22px|border]] Сербия патшалығы →<br/>
[[File:Flag of Yugoslavia (1918–1941).svg|22px|border]] Югославия <small>(1918 жылдан кейін)</small><br/>
[[File:Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg|22px|border]] Италия патшалығы<br/>
[[File:Flag of China (1912–1928).svg|22px|border]] Бейян Үкіметі
}}|қарсылас3='''Сепаратистер:'''
* [[File:Flag of Poland (1928–1980).svg|22px|border]] Екінші Польша Республикасы <small>(1917–1918; 1918–1921)</small>
* [[File:Flag of Finland.svg|22px|border]] Финляндия <small>(1918–1920)</small>
* [[File:Flag of Ukraine.svg|22px|border]] Украина Халық Республикасы <small>(1918–1920)</small>
* {{Байрақ|Эстония}} <small>(1918–1920)</small>
* {{Байрақ|Литва}} <small>(1918–1920)</small>
* {{Байрақ|Латвия}} <small>(1918–1920)</small>
* [[File:Flag of the Turkestan (Kokand) Autonomy.svg|22px|border]] [[Түркістан автономиясы]] <small>(1917–1918)</small>
* [[File:Proposed Flag of the Alash Autonomy.svg|22px|border]] [[Алаш автономиясы]] <small>(1917–1920)</small>
* [[File:Flag of Turkestan.svg|22px|border]] [[Басмашылар қозғалысы|Басмаштар]] <small>(1918–1922)</small>
* [[File:Flag of the Emirate of Bukhara.svg|22px|border]] [[Бұхара әмірлігі]] <small>(1920)</small>
* [[File:Flag of the Khanate of Khiva.svg|22px|border]] [[Хиуа хандығы]] <small>(1918–1920)</small>
{{collapsible list
| liststyle = margin-left:0.8em;
| title = Сондай-ақ:
|
* [[File:Flag of Belarus (1918, 1991–1995).svg|22px|border]] Беларус Халық Республикасы <small>(1918–1919)</small>
* [[File:Flag of Ukraine.svg|22px|border]] Батыс Украина Халық Республикасы <small>(1918–1920)</small>
* [[File:Flag of Central Lithuania 1920.svg|22px|border]] Орталық Литва Республикасы <small>(1920–1922)</small>
* [[File:National flag of the Moldovan Democratic Republic.svg|22px|border]] Молдова Демократиялық Республикасы <small>(1917–1918)</small>
* [[File:National flag of the Moldovan Democratic Republic.svg|22px|border]] Молдова Демократиялық Республикасы <small>(1917–1918)</small>
* [[File:Flag of the Transcaucasian Federation.svg|22px|border]] Күнгей Кавказ Демократиялық Федерациялық Республикасы <small>(1918)</small>
* [[File:Flag of Georgia (1918–1921, 4-5).svg|22px|border]] Грузия Демократиялық Республикасы <small>(1918–1921)</small>
* [[File:Flag of Armenia (1918–1922).svg|22px|border]] Бірінші Армения Республикасы <small>(1918–1920)</small>
* [[File:Flag of the Republic of Aras.svg|22px|border]] Араз Республикасы <small>(1918–1919)</small>
* [[File:Flag of North Caucasian Emirate.svg|22px|border]] Солтүстік Кавказ әмірлігі <small>(1919–1920)</small>
* [[File:Flag of the Centrocaspian Dictatorship.svg|22px|border]] Орталық Каспий Диктатурасы <small>(1918)</small>
* [[File:Flag of Azerbaijan 1918.svg|22px|border]] Әзірбайжан Демократиялық Республикасы <small>(1918–1920)</small>
* [[File:Flag of the Mountain Republic.svg|22px|border]] Солтүстік Кавказ Таулы Республикасы <small>(1917–1921)</small>
* Якутия <small>(1918)</small>
* Қарақорым уезі <small>(1917–1920; 1921–1922)</small>
* [[File:Karelian National Flag.svg|22px|border]] Ухта Республикасы <small>(1918–1920; 1920; 1920–1923)</small>
* [[File:Karelian National Flag.svg|22px|border]] Солтүстік Ингрия Республикасы <small>(1919–1920)</small>
}}
----
'''Қолдау кезінде:'''
* {{Байрақ|Швеция}} <small>(1918)</small>
* [[File:Flag of Hungary (1918-1919; 3-2 aspect ratio).svg|22px|border]] Мажарстан Халық Республикасы <small>(1919–1920)</small>
* [[File:Flag of China (1912–1928).svg|22px|border]] Бейян Үкіметі <small>(1921)</small>
* [[File:State flag of Persia (1907–1933).svg|22px|border]] Қажар Иран <small>(1919–1920)</small>
* [[File:Flag of Afghanistan (1919–1921).svg|22px|border]] Ауғанстан әмірлігі <small>(1922 жылға дейін)</small>
* [[File:Flag of Germany (1867–1918).svg|22px|border]] [[Германдық империясы|Германия империясы]] <small>(1917–1918)</small> →
----▼
* [[File:Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg|22px|border]] [[Веймар Республикасы]] <small>(1919)</small>
* [[File:
* [[File:Flag of
* {{байрақ|Осман империясы}} <small>(1917–1918)</small>▼
▲* {{байрақ|Осман империясы}} (1917–1918)
{{collapsible list
| liststyle = margin-left:0.8em;
| title = Коллаборационистер:
|
* [[File:Flag of Ukraine.svg|22px|border]] Украина мемлекеті <small>(1918)</small>
}}
[[File:Flag of the Soviet Union (1922–1923).svg|22px|border]] [[Лев Давидович Троцкий|Лев Троцкий]]<br />
[[File:Flag of the Soviet Union (1922–1923).svg|22px|border]] Яков Свердлов<br />
Line 230 ⟶ 237:
[[File:Flag of France (1794–1815, 1830–1958).svg|22px|border]] Морис Жанен<br />
[[File:Flag of Japan (1870–1999).svg|22px|border]] Отани Кукудзо<br />
[[File:Flag of the Czech Republic.svg|22px|border]] Радола Гайда<br />
|командир3=[[File:Flag of Poland (1928–1980).svg|22px|border]] [[Юзеф Пилсудский]] <br /> [[File:Flag of Finland.svg|22px|border]] [[Маннергейм Карл Густав Эмиль|Карл Маннерхейм]] <br />
[[File:Flag of Ukraine.svg|22px|border]] [[Симон Васильевич Петлюра|Симон Петлюра]] <br />
Line 244 ⟶ 252:
[[File:Flag of the Ottoman Empire (1844–1922).svg|22px|border]] Нури Киллигил<br />
[[File:Baltic German.svg|22px|border]] Рюдигер фон дер Гольц<br />
[[File:Flag of Ukraine.svg|22px|border]] Павло Скоропадський<br />
|күштер1=[[File:Soviet Red Army Hammer and Plough.svg|22px|border]] [[Жұмысшы-шаруа қызыл әскері|Қызыл әскері]]: 5,498,000
----
Line 252 ⟶ 261:
70,000<br />
[[File:Petropavlovsk-Krondstadt flag.svg|22px|border]] Кронштадт көтерілісшілері:
17,961
1,023,000<br />
{{collapsible list
Line 355 ⟶ 365:
[[File:WestRussianVolunteerArmy.svg|22px|border]] Батыс еріктілер әскері:
50,000<br />
|шығындар1=[[File:Soviet Red Army Hammer and Plough.svg|22px|border]] 1,500,000 <br />
* 259,213 қаза тапты
* 616,605 аурудан/жарадан қайтыс болды
* 60,059 хабар-ошарсыз кеткен
* 548,857 жаралылар/үсік шалғандар
* 3878 адам жазатайым оқиғалар/суицидтерден қайтыс болды
|шығындар2=[[File:Flag of Russia.svg|22px|border]] 1,500,000 <br />
* 127,000 қаза тапты
* 784,000 өлім жазасына кесілді/қаза тапты
* 450,000 жаралылар/науқастар
▲----
[[File:Flag of Japan (1870–1999).svg|22px|border]] 6,500 қаза тапты<br />
[[File:Flag of the United Kingdom.svg|22px|border]] +938 қаза тапты<br />
[[File:Flag of the United States.svg|22px|border]] 596 қаза тапты<br />
[[File:Flag of the Czech Republic.svg|22px|border]] 13,000 қаза тапты<br />
[[File:Flag of Romania.svg|22px|border]] 350 қаза тапты<br />
[[File:Flag of Greece.svg|22px|border]] 179 қаза тапты<br />
|шығындар3=[[File:Flag of Poland (1928–1980).svg|22px|border]] 400,000 <br />
* 57,000 қаза тапты
* 113,000 жаралылар
* 50,000 әскери тұтқын
[[File:Flag of Ukraine.svg|22px|border]] 125,000 <br />
* 15,000 қаза тапты
[[File:Flag of Finland.svg|22px|border]] 5,000 <br />
* 3,500 қаза тапты
* 1,650 өлім
----
[[File:Flag of Estonia.svg|22px|border]] 3,888 қаза тапты<br />
[[File:Flag of Latvia.svg|22px|border]] 3,046 қаза тапты<br />
[[File:Flag of Lithuania.svg|22px|border]] 1,444 қаза тапты<br />
----
[[File:Flag of Sweden.svg|22px|border]] 55 қаза тапты<br />
[[File:Flag of Germany (1867–1918).svg|22px|border]] 500 қаза тапты<br />
|жалпы шығындар=7,000,000 — 12,000,000 Жалпы құрбандар, соның ішінде
азаматтық және әскери емес тұлғалар
<small>Ресейден тыс 1-2 миллион босқын</small>
}}
'''Ресей империясының азамат соғысы''' ([[7 қараша]] [[1917 жыл]] – [[25 қазан]] [[1923 жыл]] (1923 жылдың 16 шілдесіне дейін шағын қақтығыстар)) — кейінгі Ресей Империясының жерінде болған соғыс.
| |||