Дутар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш clean up, replaced: Пайдаланған әдебиеттер → Дереккөздер using AWB |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
{{Музыкалық аспап|Аты=Дутар|Суреті=Dutar1.jpg|Сурет ені=100px|Жіктелуі=Ішекті шертпелі музыкалық аспаптар|Туыстас аспаптары=Бузуки, Дотара, Чифтелиа, Пандура, Тамбура, Танбур}}
'''Дутар''' ([[Өзбек тілі|өз]]. ''dutor''; [[Тәжік тілі|тәж]]. ''дутор''; [[Парсы тілі|парсы]]. ''دو تار /dutār''; [[Ұйғыр тілі|ұйғ]]. ''دۇتار /dutar'') — [[Орталық Азия]] халықтарының ([[Өзбектер|өзбек]], [[Түрікмендер|түрікмен]], [[Тәжіктер|тәжік]], [[Ұйғырлар|ұйғыр]]) шертіп, қағып ойналатын екі ішекті [[Музыкалық аспаптар|музыка аспабы]]. Дутар екі түрлі [[әдіс]]пен — тұтас ағаштан ойылып және құралып жасалған. Соңғысын өзбектер “қабырға дутар” деп атайды. Дутардың мойны ұзын болады. Сондықтан оның [[дыбыс]]тық қатары ауқымды, олар хроматикалық жүйемен орналасқан. Дутар сол қол саусақтарымен перне басып, ал оң қолмен қағып немесе саусақтармен шертіп тартылады. [[Танбур]], [[домбыра]] аспаптарына қарағанда Дутардың өзіндік орындау ерекшеліктері де бар.
Дутар унисон, кварта, квинта, октава бұрауына келтіріле береді. Осы ерекшеліктерінен Дутарда параллельді кварта, квинта, секта интервалдары туады. Көне муз. аспап танбурға ұқсайтын Дутар туралы деректер тек 15 ғасырда кездесе бастайды. әл-Хусейнидің “[[Канон]]” атты трактатында шығыс музыкасына тән 12 мақам ерекшеліктері осы Дутар аспабының құрамы негізінде қарастырылған. Дутардың көне үлгісінің мойны сәл қысқалау болып, ішектері жібектен тағылған. 7 түрлі мақамы болған.
[[Арминий Вамбери]] өзбек, түрікмен арасындағы қос ішекті муыкалық аспап — Дутарды тартушылардың даңқы бүкіл [[Түркістан]]ға белгілі екенін жазады. Сондай-ақ, Дутар туралы деректер В.Успенский, В.Беляев, Ф.Кароматов, Т.С. Вызго, т.б. еңбектерінде кездеседі.<ref>Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8</ref>
==Дереккөздер==
<references/>
| |||