Таяу Шығыс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
AlibiKazken (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
||
24-жол:
* {{SAU}}
* {{TUR}}<ref>Таяу Шығысқа Турцияның Азиялық бөлігі ғана кіреді.</ref>
== Тарихы ==
== Халқы ==
Сөйлеушілер саны бойынша алты жетекші тіл — [[Араб тілі|араб]], [[Парсы тілі|парсы]], [[Түрік тілі|түрік]], [[Күрд тілі|күрд]], [[Иврит тілі|иврит]] және [[Грек тілі|грек]] тілдері. Араб және иврит тілдері афро-азиялық тілдер отбасын білдіреді. Парсы, күрд және грек тілдері [[Үнді-Еуропа тілдерi|үнді-еуропалық тілдер отбасына]] жатады. Түрік тілі [[Түркі тілдері|түркі тілдер отбасына]] жатады. Олардан басқа, Таяу Шығыста шамамен 20 тіл кең таралған.
Араб тілі — Таяу Шығыстағы ең көп таралған тіл. асқа семит тілінде және оның диалектілерінде негізінен ассириялықтар мен мандейлер сөйлейді. Египетте бербер оазис тілінде сөйлейтін қауымдастық бар, онда бұл тіл сива деп те аталады. Бұл семиттік емес афро-азиялық тіл.
Парсы тілі-ең көп таралған екінші тіл. Ол көбінесе Иранда және көрші елдердің кейбір шекаралас аудандарында айтылғанмен, ел аймақтағы ең үлкен және халқы тығыз орналасқан елдердің бірі болып табылады. Ол индоиранской бұтақтары отбасы үндіеуропалық елдерде тілдері. Аймақта сөйлейтін басқа Батыс иран тілдеріне ачоми, дайлами, күрд диалектілері, семмани, луриш және басқалар кіреді.
Үшінші ең көп таралған тіл - түрік тілінің таралуы негізінен Түркиямен шектелген, ол сонымен бірге аймақтағы ең ірі және халқы көп елдердің бірі болып табылады, бірақ ол көрші елдердің аудандарында кездеседі. Ол Орталық Азиядан бастау алатын түркі тілдеріне жатады. Басқа түркі тілінде, Әзірбайжанда әзірбайжандар сөйлейді.
Еврей-Израильдің екі ресми тілінің бірі, екіншісі-араб. Еврей тілінде Израиль халқының 80% - дан астамы сөйлейді және қолданады, қалған 20% - ы араб тілін қолданады.
Грек-Кипрдің екі ресми тілінің бірі және елдің негізгі тілі. Таяу Шығыста грек спикерлерінің шағын қауымдастықтары бар; 20 ғасырға дейін ол Кіші Азияда (түрік тілінен кейінгі екінші тіл) және Египетте де кеңінен айтылды. Ежелгі уақытта ежелгі грек Таяу Шығыстың батыс бөлігінің көптеген аудандарында қарым-қатынас тілі болған және мұсылмандық экспансияға дейін ол жерде де кеңінен айтылған. 11 ғасырдың аяғына дейін ол Кіші Азиядағы негізгі ауызекі тіл болды; осыдан кейін ол біртіндеп түрік тіліне ауыстырылды, өйткені Анадолы түріктері кеңейіп, жергілікті гректер, әсіресе елдің ішкі аймақтарында ассимиляцияланған.
Ағылшын тілі-Акротири мен Декелияның ресми тілдерінің бірі.[46] [47] ол сонымен қатар Египет, Иордания, Иран, Күрдістан, Ирак, Катар, Бахрейн, Біріккен Араб Әмірліктері және Кувейт сияқты елдерде екінші тіл ретінде кеңінен оқытылады және қолданылады.[48] [49] ол сонымен қатар Біріккен Араб Әмірліктерінің кейбір Әмірліктеріндегі негізгі тіл болып табылады. Израильдегі ағылшын тілді елдерден (Ұлыбритания, АҚШ, Австралия) келген еврей иммигранттары да ана тілінде сөйлейді және оны екінші тіл ретінде кеңінен түсінеді.
Француз тілі Ливанның көптеген мемлекеттік мекемелері мен бұқаралық ақпарат құралдарында оқытылады және қолданылады, сонымен қатар Египет пен Сирияның кейбір бастауыш және орта мектептерінде оқытылады. Негізінен Еуропада сөйлейтін Мальта, семит тілін Мысырдағы франко-Мальта диаспорасы да қолданады. Сонымен қатар, француз еврейлерінің Израильге кеңінен көшіп келуіне байланысты, бұл шамамен 200 000 Израиль еврейлерінің Ана тілі.
Аймақта армян тілінде сөйлейтіндерді де кездестіруге болады. Грузин тілінде грузин диаспорасы сөйлейді.
1990 жылдардың аяғында эмиграцияға байланысты Израиль халқының едәуір бөлігі орыс тілінде сөйлейді.[50] Орыс тілі бүгінде Израильде қолданылатын танымал бейресми тіл; жаңалықтар, радио және белгілерді еврей және араб тілдерінен кейін бүкіл ел бойынша орыс тілінде табуға болады. Черкес тілінде аймақтағы диаспора және Израильдегі черкестердің барлығы дерлік иврит және ағылшын тілдерінде сөйлейді.
Таяу Шығыстағы ең ірі румын тілді қауымдастық Израильде орналасқан, онда 1995 жылы халықтың 5% - ы румын тілінде сөйлейді.[Ескерту 2] [51] [52]
Бенгал, хинди және урду тілдерінде Сауд Арабиясы (халықтың 20-25% - ы оңтүстік Азиядан келген), Біріккен Араб Әмірліктері (халықтың 50-55% - ы оңтүстік Азиядан келген) және Пәкістан, Бангладеш және Үндістаннан келген көптеген иммигранттар тұратын Катар сияқты Таяу Шығыстың көптеген елдеріндегі мигранттар кеңінен айтылады.
== Дереккөздер ==
| |||