Дүңгендер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
нақтылау
толықтыру
30-жол:
|сурет=[[File:Dungan-Girls.JPG|250px]]<br/> [[Сортөбе|Shor-Tyube]]дегі дүңған қыздары, Қазақстан}}
'''Дүңгендер''' ({{zh-stp|s=东干族|t=東干族|p=Dōnggānzú}})&nbsp;— [[Қазақстан]], [[Қытай]], [[Қырғызстан]], [[Өзбекстан]] жерлерінде тұратын ұлт.
Өздерінің өзі атайтыны&nbsp;— ''[[Хуэй халқы|хуэй]]''. Дүңген&nbsp;— Қытай аз ұлттары арасындағы халық саны көбірек, бытырай қоныстанған ұлт. 2000 жылғы санаққа қарағанда, Қытайда 9 млн. 816 мың 805 дүңген бар екен. Жалпы халық саны жағынан Қытай, Жуаң және Манжур ұлттарынан қалса Дүңгендер төртінші орында тұрады.
 
== Орналасуы ==
49-жол:
 
== Мәдениеті ==
Дүңгендер фольклоры өте бай. Ұлттық музыка аспаптары сихуэһ, эрхузһ, үрмелі және шекті аспаптардан тұрады. Діни мейрамы - эди және құрбан айт.
Дүңгендер көбінше егін шаруашылығын экономикалық тұрмыстың басты қайнары етеді. Әйткенімен дүңгендер Қытай жерінде бытыраңқы мекенденуі себепті, олардың экономикалық жағдайы Қытайдың ұлан-байтақ жерлерінің, жаратылыстық ортасының және экономикалық шарт-жағдайының алуан түрлі объективтік болмысымен сәйкесіп, көп деңгейлі, көп құрылымды болудай көрнекті ерекшелік алған. Гансу, Ниңшя, Чиңхай аумағындағы дүңгендер егін шаруашылығын негіз етіп, мал шаруашылығымен қосымша шұғылданады; Шыңжаң мен ішкі Моңғол аумағындағы Дүңгендер егін шаруашылығы мен мал шаруашылығын ұштастырған, немесе, мал шаруашылығын негіз еткен; Хынан, Хыбей, Шандұң қатарлы ішкі Қытайдағы Дүңгендер егін шаруашылығымен шұғылданудан сырт, маусымдық шағын саудамен, шағын қолөнер кәсіппен көбірек айналысады; Йүннандағы және Қытайдың оңтүстік-батыс өлкелеріндегі дүңгендер егін шаруашылығымен де, саудамен де шұғылданады, немесе сауда, тасымал кәсібін негіз етеді; Хайнан өлкесі қатарлы оңтүстік және шығыс теңіз жағалауы ауданындағы дүңгендер теңізшілік және балықшылық жұмысымен шұғылданады. Қытай қалаларында бытыраңқы қоныстанған дүңгендер саудамен және түрлі қызмет өтеу кәсіптерімен көбірек айналысады.<br />
Тарихтан бері дүнгендердің өз үйлерінде мұсылман тағамдарын жасау, сату дәстүрлері бар. Мұның ішінде, мұсылманша қышқылтым сорпа, [[қой еті тұшпарасы]], асқан қой еті, буға пісірілген құйрық май, қой сорпасына малшыған бу нан, қуырған бидай, мұсылманша торт-праниктер секілді тағамдары бар. Дүңгендер тағам даярлау жағынан Қытайдың дәстүрлі тағам дайындау мәдениетінің жауһарын қабылдап, оны жасампаздықпен дамыта түсіп, осы заман Қытай сауда базарына салып, әрқайсы ұлттардың алқауына ие болды. Көнеден келе жатқан мұсылман асханалары жаңарып, өркендеп, ірі мейрамханаларға айналды. Мұсылманша тағам түрлері көбейіп 300 түрге таяды, мұсылманша торт-праниктер, сүттен жасалған азықтар да үздіксіз молығуда.<br />
Ерлер мен әйелдердің ұлттық киімдерінің үлгісі ұқсас келеді. Желбегей киетін кеудеше, кең балақ шалбар, матамен қапталған аяқ-киім киеді. Әйелдер киімі кестемен әшекейленген.<br />
Дүңген халқының қажырлылықпен үйрену, ынта қоя іздену, отан сүю, дінді аялау сияқты асыл дәстүрлері бар. Юан династиясынан бері, Қытай тарихында Дүңгендердің әжептәуір ықпалды бір сыпыра ардагер-ақиықтары жарыққа шықты. Мысалы: Ұлы теңіз жиһанкезі [[Жың Хы]], Қытай театр әңгімелеріндегі пәк ұлық [[Хай Рүй]], Қытай солтүстік-шығысындағы жапон шапқыншыларына қарсы соғысқан қаһарман Яң Жиңйүй, «Қытайдың симфония атасы» (музыка дирижері) [[Ли Дылұн]], Қытайдың күлдіргі өнерпазы [[Ма Санли]], т.б.
 
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Дүңгендер» бетінен алынған