Татарлар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
нақтылау
1-жол:
'''Татарлар''' — түркі тілдес [[ұлт]] , [[Ресей]] Федерациясы құрамындағы [[Татарстан]] Республикасының байырғы тұрғындары.
 
Татарлардың жалпы саны жөнінде ғалымдар арасында әр түрлі пікірлер бар. Кейбір ғалымдар оларды бөліп (Қазан Татарлары, Қырым Татарлары, Сібір Татарлары, ноғайбақтар, т.б.) қарастырса, қалғандары оларды біртұтас ұлт санайды.
 
Дүние жүзіндегі Татарлардың жалпы саны 8 млн. шамасында, ал кейбір татар ғалымдарының пікірінше ([[Абрар Гибадуллаұлы Каримуллин|акад. А.Каримуллин]] және И.[[Тагиров]]) 15 млн-ға жуық. 2002 жылғы санақ бойынша [[Ресей]]де 5,6 млн., оның ішінде [[Татарстан]]да 1,9 млн-нан астам, [[Башқортостан]]да 1,2 млн. Татарлар тұрады. Бұған қоса татар диаспорасы Орталық Азияда ([[Қазақстан]], [[Өзбекстан]]), Түркияда, Батыс [[Еуропа]] елдерінде, т.б. жерлерде тұрады.

== Тарихы ==
Татар этнонимі [[Байкал]]дың оңт.-шығыс жағын мекендеген көшпелі түркі-моңғол тайпаларының арасында 5 – 9 ғ-ларда белгілі болған. 13 ғ-да моңғол шапқыншылығы кезінде Татарлар Еуропаға еніп, 13 – 14 ғ-ларда олардың шағын тобы [[Алтын Орда]] құрамындағы түркі халықтарына сіңіп кетті. 16 – 19 ғ-лардағы орыс жазбаларында [[Кавказ]]ды, [[Еділ]] мен [[Орал]] өңірін, Орт. Азияны мекендеген түркі тайпалары Татарлар деп жалпылама аталып келген. Ертеректе Еділ бойы Татарлары өздерін болгәр, қазан кешесе, қазанлы деп әрқалай атаған. 20 ғ-ға дейін марилер Қазан Татарларын сюас деп, удмурттар бигер деп, қазақтар ноғай деп атаған.


Татарлар [[ислам]] дінінің сүннит тармағын, аз бөлігі христиан дінінің православие тармағын ұстанады. Антропол. жағынан Татарлар еур. нәсілге жатады. Сібір Т-ы ғана (15 мың адам) тұран аралас нәсілге жатады.
 
Татар фольклорында батырлар жыры елеулі орын алады. Көне жазба [[әдебиет]]і бар. Ұлттық музыкасы башқұрт, қазақ, ноғай халықтары музыкасымен сарындас. Ертеректе татар [[музыка]]сы аспапсыз орындалатын бір дауысты ән негізінде дамыған. Әнмен, бимен, өлең-тақпақ араластырып орындалатын әзіл-сықақ әндер көбірек шырқалады. Музыка аспабына қурай аталатын сыбызғы немесе [[флейта]] тектес үрлемелі аспап, қазақтың шаңқобызы іспетті қобыз аспабы, [[гармонь]], [[мандолина]], [[добра]], [[гусли]], [[скрипка]] жатады. Татарлар ерте кезден-ақ көп салалы шаруашылықпен: бидай, арпа, тары, сұлы, бұршақ, қарақұмық, зығыр, сора егумен айналысты. Сауда-саттықпен де шұғылданды. Халық отырықшы болып, [[қой]], [[ешкі]], сиырды қорада ұстады. Үй [[құс]]тарын көбірек өсірді. Еділ бойы мен Орал өңірі орман-тоғайлы, шалғын-шөпті болғандықтан омарташылық дамыды. Татарлардың тағамында нан, картоп, көкөніс басым болады. Татарлар шеберлерінің тіккен әшекейлі етігі, бас киімі, аяқ киімі, кестелі шашақты шәлі орамалы, тоқыма бұйымдары, күмістен, алтыннан істеген зергерлік бұйымдары Ресей империясынан тыс жерлерде де жоғары бағаланып, сұранысқа ие болды. Тері, жүн өңдеу кәсібі дамыды. Мәрмәрдан, тастан, ағаштан, теріден өрнектеп, оюлап жасаған мозаикалары көз тартады. Авыл юрт немесе ил дейтін татар елді мекені шағындау, көбінесе өзен жағасына таяу орналасады. Үйлері биік дуалмен қоршалып, ағаштан оюлап әшекейленген. Ұлттық мейрамның ең көрнектісі – сабантуй. Мұнда ұлттық спорт түрлері – күрес, жаяу жарыс, ат жарысы өткізіледі.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Татарлар» бетінен алынған