Қосмекенділер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш Қосмекенділердің ұйқыға кетуін енгіздім.
Өңдеу түйіні жоқ
15-жол:
}}
'''Қосмекенділер''' немесе '''Амфибиялар''' ({{lang-la|Amphіbіa}}) – [[хордалылар]] типі, [[омыртқалылар]] тип тармағының бір класы.
 
 
Қосмекенділердің 2 класс тармағы: [[доғаомыртқалылар]] (Apsіdospondylі) [[жұқаомыртқалылар]] (Lepospondylі), 3 отряды ([[құйрықсыз қосмекенділер]], [[құйрықты қосмекенділер]] және [[аяқсыз қосмекенділер]]), 25 – 30 тұқымдасына бірігетін 4 мыңнан астам түрі белгілі. Тропиктік, субтропиктік және қоңыржай аймақтарда таралған. Көпшілік түрлері сырттай ұрықтанады, ал дернәсілдері суда тіршілік етеді, тек түрленіп дамығаннан кейін оларда ересектеріне тән морфология-физиологиялық ерекшеліктер қалыптасады. Дернәсілдерінің анатомиялық құрылыстары (жүрегінің екі камералы болуы, желбезектерімен тыныс алуы, т.б.) балықтарға ұқсас. Ересектері өкпе және терісі арқылы тыныс алады. Қосмекенділер жоғары девонда саусаққанатты балықтардан пайда болған, балықтар мен “нағыз” құрлықтағы омыртқалылардың (амниоттар) арасынан орын алады. Бұларға жерде жүруге бейімделген буыны шар тәрізді, бірнеше бөлімдерден тұратын, бес саусақты жұп аяқтар тән. Бас қаңқасы аутостилиялық (үстіңгі жақсүйегі бассүйекке бітісіп кеткен). Қосмекенділерде үлкен қан айналу шеңберінен басқа кіші (өкпелік) қан айналу шеңбері пайда болған. Жүрегі екі жүрекше мен бір қарыншадан тұрады. Сол жақ жүрекшеде таза артерия қаны, ал оң жақ жүрекшеде вена қаны мен теріден келетін [[артерия]] қаны болады. Қарыншада [[артерия]] және [[Вена қаны|вена]] қандары араласады.
Line 32 ⟶ 31:
 
==Қосмекенділердің ұйқыға кетуі==
Ылғалды тропиктік климатты аймақтарда ауа райы барлық мезгілде – жылы. Қосмекенділер бұл жерде өздерін дүниежүзінің өзге аймағымен салыстырғанда мейлінше жайлы сезінеді. Шөлдер мен саванналарда айлап жауын жаумауы мүмкін. Мұндай кезеңдерде қосмекенділер үшін тіршілік ету жағдайы қиындайды. Бұл өңірлерді мекен ететін қосмекенділер денесінде ылғалды сақтап қалу үшін топырақ не балшықтың астына, апандар мен ағаш тамырларының астына жасырынады. Солтүстік аймақтарда қосмекенділер суық пен аштықтан сақтану үшін маусымдық ұйқыға кетеді
<ref> "Аруна" баспасы </ref>
 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
<references/>
 
{{wikify}}