Хакастар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
толықтыру |
дереккөз |
||
36-жол:
== Тарихы ==
Хакастар этногенезінде түрік (енисейлік қырғыздар, телеуттер, т.б.), кет (ариндер, кталар, т.б.), самодий (маторлар, комасиндер, т.б.) құрауыштары өзіндік рөл атқарған. Хакастар-дың 17 ғ-ға дейінгі тарихы аз зерттелген. Олар ерте заманда аңшылықпен және мал шаруашылығымен айналысқан. [[Орта ғасырлар]]да [[Енисей]] қырғыздарының құрамында болды.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref>
[[1209]] ж. [[Шыңғыс хан]]ға, кейіннен ойраттарға бағынды. Бір бөлігі [[Тянь-Шань]] өңіріне қоныс аударып, қырғыз халқының қалыптасуына ұйтқы болды. 17 — 18 ғ-ларда Хакастар Минусин қазаншұңқырын бірнеше шағын ұлыс болып мекендеген. 18 ғ-да оларды Ресей өз құрамына қосып алды. Нәтижесінде Хакастар дәстүрлі дінін (бақсылық, аруаққа табыну, т.б.), ұлттық тілін, ру-тайпалық бөлінісін жоғалта бастады. [[Қазан]] төңкерісіне дейін Хакастарды минусиндік және абакандық “татарлар” немесе “түріктер” деп те атаған.
63-жол:
1989 жылы КСРО халық санағының материалдарын өңдеу нәтижесінде алынған қосымша статистикалық мәліметтер бойынша хакастардың 76,7%-ы өз ұлтының тілін ана тілі деп санайды, алайда олардың тек 2,9%-ы ғана хакас тілін еркін меңгерген; 23,1%-ы орыс тілін ана тілі деп санайды, бірақ олардың 67,3%-ы орыс тілін еркін меңгерген. Тек өз этносының тілінде сөйлейтін біртілділер Ресей Федерациясының хакастарының 8,9%-ын құрайды.
1999 жылғы санақ бойынша Қазақстан хакастарының қостілділік дәрежесі мынадай түрде анықталды: біртілділер – 169 адам (47,6%), қостілділер – 186 адам (52,4%).<ref>Э.Д. Сүлейменова, Д.Х.Ақанова, Н.Ж.Шаймерденова «Қазақстан тілдері: әлеуметтік лингвистика анықтамалығы»: Кітап.–Алматы: «Издательство Золотая Книга» ЖШС, 2020 ж. 196-бет.</ref>
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{wikify}}
| |||